چارشنبه سوري بهانه اي برايِ شادي ها و زندگي هايِ فراموش شده
و امروز كه پنجاه و يكمين " چارشنبه سوريِ " زندگي ام را ، برگزار مي كنم و نمي كنم ، با اين شناخت است كه " منِ ايراني " نه 51 سال ، كه سده ها و هزاره هاست " شادي " را - كه گرامي ترين جوهره يِ زندگي است - از ياد برده ام . اين است كه " جشنِ خرمن " يا شاديِ كشاورزانِ زرتشتي را ، در فرا رسيدنِ بهار و آغازِ فصلِ كِشت ، در پايانِ زمستان و طلوعِ بهار به عنوانِ " چار شنبه سوري " و هر سال و علي رغمِ 14 قرن مسلمان بودن ، گرامي داشته ام و در تمامِ اين 1400 سال هم ، چشم رويِ هم گذاشته ام ، يا نخواسته ام درك كنم كه چه چيزي را بزرگ مي دارم ؟ يا چه چيزي را تعطيل مي كنم ؟ و چرا ؟ آيا " تعطيلِ شادي " در ايرانِ مسلمان ، واكنشي در برابرِ " نشناخته گي " هايِ ايرانيانِ كهن – به ويژه در قرونِ اولِ اسلامي – نبوده ؟ و اين " عزاداري " ها ، بر " رثايِ " چه چيزي صورت مي گرفته است ؟ چرا تنها ما ايرانيان و شيعيان ، علاوه بر سه ماهِ محرم و صفر و رمضان ، تمامِ سال را در عزا و سوگواري و ماتم ، به سر مي بريم ؟ عربِ مسلمان كه " ماهِ رمضان " را " عيد " مي گيرد ... و" شب هايِ بيروت " در " عيد الرمضان " – به راستي كه - ديدني است ... و مگر نديده ايم و نمي بينيم كه " نوحه خوان " هايمان ، به آهنگِ " بريك " مي رقصند و " سينه زدن " را ، با " بشكن " زدن ، مرزي كوتاه است ؟ يا نيست ... .؟ نمي بينيد كه " نوحه خوان " ها ، در مراسمِ سنتيِ عزاداري " قِر " در كمر دارند ... ؟
- همين امروز عصر رفته بودم به تسليتِ مملي . مداح و قاري داشت برايِ ختمِ جلسه " روضه " مي خواند ، و آهنگي را برايِ سينه زدن انتخاب كرده بود ... حسين ، حسين ، حسين ... - اما من يك لحظه احساس كردم كه با "بشكن " زدن و " آيينِ شادي " هيچ فرقي ندارد ... حالا بگذريم از اين كه در قالبِ " عزاداري " و " " روضه " و " نوحه " بيان مي شود ، يا ...-
و بگذريم از اين كه ، در اين فرهنگِ " ثنوي " و " رنج انديش " هنوز در هند " مرتاض " ها ، با " رنج " به عادت ها و " قدرت " هايي دست مي يابند و هزاران سال- پيش از اسلام - " بودا " خدايِ رنج و آگاهي " سكوت " را بر گزيده و شاهزاده گي و رفاه را به راهِ " رنج " نهاده است . و عارفان و صوفيانِ ما نيز " رنج " و " چله نشيني " ها را ، يكي از " مراحلِ سلوك " دانسته اند ... و هنوز خيلي مانده است ، تا در اين مرزبوم ، مردم به جا و جايگاه و شناختي دست پيدا كنند ، كه هم " شادي " ها و " لذت " ها و " غرايزِ " گوناگونِ " انساني " را بشناسند و غنيمت بشمارند ، و هم به درك و دريافت هايِ پويا ، از زندگيِ خويش و جامعه و جهان ، و حرمت نهادن به " نواميسِ حيات " دست پيدا كنند ... و حالا كار نداريم به اين كه ، در يك تمدن و هويت هايي - شگفتا – كه با " شادي " و " شناختِ انسان و زندگي " به درك و دريافت هايِ برزگ و انساني ، دست پيدا مي كنند . اما چه كنم كه " منِ ايراني " و شرقي ، تنها با " رنج " مي توانم و مي توانسته ام به جايي به رسم ؟ و ... چه كنم ؟ و بگذرم از اين كه ، در همان تمدنِ غرب و مدرن هم ، انسان هايِ فرهيخته ، همواره درگيرِ " رنج " بوده اند و هستند ... منتها " رنج " هايِ آن ها با ما هويت و مردم ، متفاوت است ... و ...
و آري بگذرم ، از سخنانِ قلمبه گفتن و باز گردم به " شادي " هايِ كوچك و برزگِ انساني ، كه سده ها و هزاره هاست ، از ما مردم دريغ گشته است ... و نمي دانم كه چرا اكنون كه بسياري از زعمايِ قوم و قبيله ، دست كم ادعايِ " دانايي " و " فرهيختگي " دارند و " ژستِ " آن را هم خوب مي گيرند - در عينِ حال - ملموس ترين " واقعيت " هايِ اجتماعي را ناديده گرفته يا انكار مي كنند ؟ در نمي يابند ؟ يا " تغافل " مي كنند ؟
كدام يك ؟ و چرا ؟ تفاوتي ندارد . زيرا كه ، به همان " ژست " هم رسيدن ، يعني اين كه طرف موضوع را مي د اند و دريافته است ... پس چرا ؟
بازي هايِ مقدماتيِ " جامِ جهاني " و افتضاحِ بازي با بحرين ، روي آوردنِ ناگهانيِ مردم به فوتبال و پشت كردنِ ناگهاني به آن ، به مسخره گرفتنِ " غولان " و روي آوردن به مبتذل ترين رفتارها و انديشه ها ، شيشه شكسته هايِ هر عصرِ جمعه ، از " آزادي " تا " تهران پارس " ، گرفتنِ نوروز در ماه هايِ عزايِ سنتيِ شيعه ، بر پا داشتنِ همه ساله يِ " چارشنبه سوري " و " شبِ يلدا " و " جشنِ مهرگان " – كه در زمانِ آن مرحوم خوابش را هم نمي ديديم - علي رغمِ مخالفتِ مقاماتِ مسوول و هشدارهايِ گوناگونِ نيروهايِ انتظامي و امنيتي ، لج بازي ها و ترقه در كردن ها ، و ... چه ها و چه هايِ ديگر ، همه و همه ، تنها يك سخن است و بسيار آشكار بيان مي شود و آن سخن تنها حكايت از آگاهيِ عمومي ، نسبت به فرصت هايِ از دست رفته ي " شادي " و " زندگي " دارد ... همين و بس ... اگر روزي ، ايرانيانِ " بصره " و " كوفه " عليهِ بيدادِ غارتگرانِ " اموي " به خون خواهيِ " شهيدِ كربلا " و يارانش ، به پا خاستند و " نهضتِ توابين " را ، پي افكندند ... و اگر روزي " خراسانيان " بر عزايِ هويتِ ايراني " سياه " پوشيدند وتماميِ كشور و منطقه را ، عليهِ متجاوزانِ تازي و خليفه گانِ " اموي " برآشفتند و طومارِ ايشان را در نورديدند و سرانجام نيز " عباسيانِ " تا حدودي ايراني شده را ، به " خلافت " برداشتند و .... و اگر روزي " صفويه " بر گورِ امامانِ شيعه ، در تماميِ سرزمين هايِ اسلامي ، گنبد و بارگاهي چون كاخ هايِ باستانيانِ ايرانيِ خويش ، بر آوردند ... و سرانجام اگر روزي " شاه عباس " با تماميِ " نخبه گانِ قوم ، از ملا صدرا تا شيخِ بهايي و مير فندرسكي ، اصفهان را تا مشهد ، پياده و كفش بر گردن ، مي رود .... و اگر روزي ... و اگر روزي ...
گمانِ من اين است كه امروز ، همان ايراني و همان " مسلمانِ شيعه " دريافته است كه اموري " سياسي " و اعمال و رفتاري ، با اهدافِ كاملا مشخص ، خود " هدف " و مبنا شده است . يعني بهانه و انگيزه ، اصل گرديده و بتدريج " پوسته " بر مغز و " محتوا " حاكم شده و مشتي " مناسك " بر جاي مانده است ، كه به آيين هايِ " بت پرستيِ " اهاليِ " تبت " بيشتر شبيه است ... يعني اين كه " وسيله " خود " هدف " شده است ... يعني اين كه ... بگذريم .
مي گويم : همان ايراني ، اكنون دريافته است كه ناچار و محكومِ ابدي نيست به آن كه ، با " مرگ " و " عزا " و خون و گريه و ماتم و احساسِ گناه و شرمساري و پشيماني و تقسيمِ شخصيت به ظاهر و باطن و چه و چوني ، به سر برد ، كه قرن ها فرصتِ " زيستن " و " انديشيدن " و " شادي هايِ " انساني را ارج نهادن ، از او دريغ كرده است ... همان ايراني ، كه اكنون دريافته است ، مي تواند هم زندگي و شادي را گرامي دارد و كامياب باشد ، و هم اينكه به درك و دريافت هايِ بزرگ ، در ارتباط با شناختِ " انسان " و جهان و آفرينش ، دست پيدا كند ...
گويا – همان ايراني – مي داند كه " انسان " مي تواند محكوم به " رنج انديشي " و " احساسِ گناه " نباشد . اگر كه " گيتي را ، زندان " نداند و ناكامي و ناتوانيِ خويش را ، فردايي بر نياورد ... اين است كه مي گويم " پوسته " و " بهانه " خود " محتوا " شده و خويشتن را ، بر زندگي و شادكامي و كاميابيِ انسان ، تحميل كرده است ... و اين است كه مي بينيم ، " شبِ يلدا " و " چارشنبه سوري " و " نوروز " و ديگر مراسمِ باستاني ، علي رغمِ خواست و اراده يِ رسمي ، اين گونه گرامي داشته مي شود و آئين هايِ شاديِ جامعه يِ كشاورزيِ ساساني ، به صورتِ " هويتِ ملي " رخ مي نمايد و خود نمايي مي كند و گاه حتا خويش را ، چنان بر " خواست و اراده يِ رسمي " تحميل مي كند ، كه " ژست " گرفتن در " تختِ جمشيد " به صورتِ يك ارزش و شعارِ تبليغاتيِ يك رئيس جمهورِ روحاني و مسلمان و شيعه در مي آيد و پاس داشتنِ پارسي " مد " مي شود ... و.... و .... و اين است كه شهرداري و آتش نشانيِ تهرانِ بزرگ ، چند " بوستان " را برايِ برگزاريِ " چار شنبه سوريِ " فردا ، در تهران تدارك مي بيند ... واما به راستي ، چرا تنها در " تهران " ؟... ؟ اين تنها شهر و گلِ سرسبدِ روستاهايِ ايران ....
بگذريم كه اين ها - تمام – حاكي از آن است كه ، اكنون اين مردم دريافته اند ، آن چه از ايشان در طولِ سده ها و هزاره ها ، دريغ شده است ، تنها و تنها " زندگي " و " كاميابيِ " انسان بوده است . و آري كه – اين هويت - دريافته است ، مي تواند به شيوه هايِ ديگر و بهتر " زندگي " كند و " اثبات " را ، از " انكار " بياموزد و در همان حال " كامياب " نيز باشد ، و مهم تر از همه اين كه ، چيزي نيز از " خصالِ انسانيِ " خود را فرو نگذارد و از دست ندهد ... و چنين است كه جامعه ، خواست و شناختِ تازه يِ خود را ، به صورت هايِ گوناگون بيان مي كند و بر مطالبه ي آن - به هر بهانه اي - پايِ مي فشارد ... حالا " چارشنبه سوري " باشد ، يا " شكستِ مفتضحانه يِ قهرمانانِ ملي پوش ، ملاقات و مذاكره يِ " يادگارِ ورشكسته " با " شاهزاده يِ بازنشسته " هر كدام كه باشد ، قهرمان و ضدِ قهرمان ، بت و بت پرست و بت ساز و بت شكن ، مثبت و منفي ، كهنه و تازه ، سنتي و مدرن ، همه و همه ، تنها و تنها ، بيانِ خواستي همگاني ، آگاهانه و نا آگاهانه ،در مطالبه ي " شادي " و " زندگي " است ... چيزي و فرصتِ منحصري كه همواره و هميشه ، از انسانِ ايراني دريغ گشته است ..
آري ... (با صداي شاعر) " دريغا بر زندگي هايِ از دست شده شادي هايِ كوچك و بزرگِ آدمي (1 " عاشقي هايِ شگفت پاي كوبي ها و مستي ها و ديوانگي ها دريغا ، بر وعده هايِ جويبار بوسه هايِ حلاوت فرصت هايِ تنگِ زيستن لذت هايِ گرامي و دريغا ، بر " رنج " هايِ مكرر و بيهوده خون ها و تباهي ها و چپاول ها بر دار شدن ها و دشنه خوردن ها و گلوله ها و دريغا بر " انسان " و " اكنون " زمانه اي كه هنوز " زندگي " را به پايِ زندگي " قربان " مي كنند ... * " چارشنبه سوري " تان " نوروز " و " زندگي " تان پيروز ... " (2 ------------- (1 . 2 ابيات خودي و مربوط به حالِ هم اكنون- وگذشته - است . * و التمام . *
م . ر . زجاجي اسفند 83 **************************
# posted by محمدرضا زجاجی @ ۳:۵۵ بعدازظهر 0 comments
دولت ها جز به منظور و در مسير از بين بردن خويش و ايجاد آگاهي و اخلاقِ خودگردانيِ عمومي در آحاد مردم ، مشروعيت حضور ندارند و جامعه يِ برتر انساني ، مجموعه ي آگاه و شادكام و خودگرداني است كه بي نياز از هر پاداش و مجازاتي، بينِ كاميابي خود و ديگران جمع كرده و آگاهانه و فطرتا، به نيكي ها وفادار و پاي بند باشد .
ناداني تنها و بزرگ ترين ميراثِ گذشته گاني است که همواره خود را روايتِ منحصر هستي مي شمردند .
" دانائي " زيستن در نشئه ي وصف ناپذيري است که غرور بودن و آفريدن و " بي نيازي " را مي آموزد و هر آن چه « رنج » را به هيچ مي شمرد .
آن كه از حجاب در نگذشته زيبايي را نشناخته است .
درود بر هنگامه اي كه پرده ها فرو افتند . رنگ و بوي زشتي را ، چگونه روي
به گردانيم ؟
بزرگي را كه مي گفت : « درد انسان متعالي ، تنهايي
و عشق است » گفتم : آن كه در عشق ناتوان باشد ، محكوم و بايسته ي
تنهايي است .
عشق ورزيدن ، آزادي ِ دو تن در خواستن و دوست
داشتنِ يكديگر ، نخستين اصلِ شاد زيستن است و زندگي هيچ اصالتي- جز
خويش- را بر نمي تابد .
بت پرستيدن و بت شكستن و بت ساختن و بت شدن و خود
شكستن ، تمام « بت » است و بت سازي ... چه آسوده و زيباست آن كه آفرينش را
، چنان كه هست مي بيند و در مي يابد و چندان تواناست كه از هر بتي بي نياز
است . تنها انسان ناتوان ، توانايي را بتِ خويش مي سازد . انسانِ
توانا كمبودي نمي بيند و نمي شناسد . او هر چه را بخواهد به دست مي آورد و
بر هرچه بينديشد تواناست و نيازي به تكيه گاه ندارد . تنها پيران و
بيمارانِ ناتوان هستند كه به ديوارها تكيه مي كنند .
آرزو ، اميد و آينده ، واژه گانِ مجعولِ ناتواني است
. هنگامي كه ناكاميِ خويش را ، فردايي مي سازيم ، هم امروز را نهاده ايم .
اگر درلحظه زندگي كنيم ، چيزي را فرو نگذاشته و همواره خواهيم زيست .
آن چه به شمار مي آيد تنها حال است و تاريخ
ابزار و دانشِ مورخ - و نه ظرفِ زندگي- است . « زندگي » ظــرفِ اكنون است
، و آينده وجود ندارد . آن چه قابلِ لمس و شهود است ، لحظه هايند و اكنون
نه گذشته و نه فردا .
هنگامي كه پرده ها هم چنان فرو افتاده و ديده ها بسته
است ، چشمان و زبان هاي گشاده ، كدامين نگاه و مخاطب را خواهند يافت ؟
خفته گان و مرده گان ازجنسِ سخن نيستند .
آن كه به انتظارِ نيكي منفعل مي نشيند ، تنها -
آن را - انكار مي كند . درحالي كه كمالِ مطلوب ، انكار نيكي و جست و جوي
ِزيبايي است . انكار همواره راهي به جست و جو و تصديق رها ساختنِ موضوع
و چشم بستن برحقيقت است . آدمي چيزي را باور مي كند كه از اثباتِ آن نا
توان باشد . آگاهي و فهم ، از مقوله ي تفسير و تبيين و تحليل است و با
واژه و انديشه سر و كار دارد . اما باور ازمقوله ي تقليد و پذيرش
و ناداني است .
سخن گفتن از روشنايي درتاريكي و سياهيِ شب ، گام زدن
درخواب است و چيزي از جنسِ كابوس .
حقيقت از جنسِ فهم و شناخت و از بيان و واژه بي نياز
است . آن حقيقتي كه نيازمند توضيح و اثبات و توجيه باشد ، چيزي ازجنسِ
تاريكي به همراه دارد و همواره مكرانديش و توجيه گر ، باقي خواهد ماند .
انسان تنها حقيقتِ موجود و تنها تحليل گر هستي است و اگر روزي آزاد زيسته
و آزادي را شناخته است ، دوباره نيز آزاد خواهد زيست و آزاد خواهد بود
. ( حتا اگر ناچار شود دوباره به جنگل باز گردد ) .
کسي که نتواند انسان و خِرد را باور کند ، شايسته ي زندگي – به ويژه در فردا و فرداها – نخواهد بود .
هنگامي كه پرده ها فرو افتند ، به ناگاه درخواهيم
يافت كه تمام در بندِ شكل و پوسته بوده ايم ، نه مغز و محتوا .
با همان شتابي كه روز بر شب چيره مي شود ، به ناگاه
درخواهيم يافت كه « هيچ » نبوده ايم ، غَره به تاريكي و نعره زنان در سياهي
.
عارفان و صوفيانِ ما ، بيش از آن كه بيان كننده ي رمز
گون حقيقت باشند ، خود حجابِ آن بوده اند .
بندگي و زنجيري كه ناداني بر دست و پايِ انسان مي
گذارد ، در همان حالي كه به سستي پوسيده ترين نخ ها ست ، ستبرترين و محكم
ترين و ديرپاترين زنجيرهاي پولادين را ، برشخصيتِِ « انسان » استوار مي
سازد و جز به بهاي نيستي و مرگ گسسته نمي شود و بر نمي خيزد .
اگر به معناي واژه ها - در امروزِ جامعه - نگاهي با
تأمل داشته باشيم ، به خوبي و به زودي در خواهيم يافت كه چه تحولي در حالِ
وقوع است . هر كسي كه اهل تأمل و دقت و قادر به تحليل باشد ، به خوبي تهي
شدنِ واژگانِ فارسي را ، از معنايِ معهود و مرسوم و منظورِ خويش- در اكنونِ
جامعه - در خواهد يافت و به پوچي الفاظي كه بام تا شام ، موردِ استفاده ي«
خاص » و « عام » است ، خواهد خنديد .
آن چه از آسمان مي آيد زميني است و هر زميني ،
حاصلِ خويش را بَر مي دهد . خوشا سرزمين هاي سر سبز ، بارور و شكوفا . خوشا
بي كراني ها ، بزرگي ها و بلنداي نگاهِ فرزانه گان و خوشا « انسان » و
زندگي زميني او .
آدميان چگونه مي توانند راجع به چيزي كه هرگز نديده ،
لمس نكرده و آن را نشناخته اند ، اين گونه با قطع و يقين سخن به گويند ؟
انگار قلويِ ايشان است و خود زادنش را گواه بوده اند . تنها احمقان و
ناآگاهان مي توانند - با چنان قطعيتي- سخن به گويند .
فيلسوفان و متكلمانِ ايراني ، هنگامي كه پرده هاي
آويخته را ديده اند ، در رسيدن و دريدنِ آن ها كوشش كرده اند و به هنگام -
نيز- برآشفته از غوغاي عوام و نادرستي ها ، روي پوشيده اند . خوشا آن كه
كلامي از ايشان شنيده باشد . اما چه بسياري از آن ها كه در همان گام هاي
نخست و ميانه ، كوري و ناتواني خويش را ، در زنگار كلماتِ فريبنده نهفته اند
و همواره ناداني خود را ، در هياهوي پيروان و دشنه هاي تعصب ، پنهان ساخته
اند . كوچكي هم ايشان بود كه انسان را ، به « رَحم » برانگيخت .
در شگفتم از آن كه : چگونه اهلِ سخن از خداي خويش
مي خواهند ، تا آبرويِ ايشان را حفظ كند ؟ و مردمان نيز ، براين دعا آمين
مي گويند . آيا لحظه اي نمي انديشند كه اين دعا ، بهترين گواه بر
دو شخصيتي بودن ايشان ، پليدي باطن و فريبنده گي ظاهر و درخواست شركتِ
خداوند در مكر و ظاهر آرايي و عدم افشاي زشتي هاي دروني و شخصيتي ايشان
است ؟
زيستن با دو شخصيت ـ يا چند تا ؟ـ تنها بايسته ي آدمك
هاي كوچك و زبون - يا مستأصل- است .
آدمك ها زشتي و پليدي را حيواني مي پندارند و نيكي
را روح خدا در كالبدِ آدمي مي نامند . اما من هيچ حيواني را نيافته
ام كه بتواند چيزي را ، در خويش بيآرايد و پنهان سازد و اين تنها آدميانند
كه از روح خدا كمك مي گيرند ، تا زشتي و عفونتِ خويش را پنهان
سازند .
حيوان با « غرايزِ » خويش مي زِيد ، اما آدمك ها از «
غرايزِ » خود شرم دارند و همواره آن ها را ، در لايه هايي از نيرنگ و ريا
مي آرايند . گويا از زيستنِ خويش شرمگين و پشيمانند...
زندگي با « غريزه » گناهي است نابخشودني بر « انسان »
و چنين آدمياني ، بايد كه برخويشتن به گريند ...
گيتي را زندان دانستن- يا زندان ساختن - بايسته ي مرگ
انديشانِ شب روي است كه از زندگي و
انسان انتقام مي طلبند . و چه خوش فرموده است :
اما اين كه او از ساخته هاي خويش انتقام مي گيرد ، گناهي به ضدِ « خوش
ذوقي » است .
(نيچه)
مي گويند :
" خداوند بهترينِ مكر كنندگان است " اما قادرِ مطلق را ، چه نيازي
به مكر است ؟ و مگر اراده يِ او را عينِ فعل نمي دانيد ؟ آن كه چون مي گويد
: بشو مي شود ، چگونه دام مي گسترد ؟ آيا هنگامِ آن نرسيده است كه واژه
ها را دوباره معنا كنيم ؟ ؟
ميراثِ گذشته گان ناداني و فريب است . دانايان را در
اين مرزبوم اندك و تنها - يا بر دار - توان ديد .
آن كه بي مستي،ادعاي خدا كند : مست است يا دروغ
گو ، يا كه از خدا هيچ نمي داند ...
ميوه ي "
جاودانه گي "و شناختِ هستي كه انسان را به
جرم خوردن از آن ، گناه كارِ ابدي دانسته و از بهشتِ خويش اخراج مي كنند ،
اكنون در برابر آدمي رخ نموده است ... و خوشا معرفت هاي ربوده شده از
خدايان . خوشا زندگي . خوشا انسان . فراخناي انديشه بر انسان مبارك
باد ...
هيچ حقيقت واحدي جز زندگي زميني انسان وجود ندارد .
منِ انديشه گر ، ضرورتِ فرداست
ستم تباه كننده ي هستي است .
چرا بودن ، در فردا بودن است .
هميشه زيباترين تجربه هاي امروز ، فردا را ساخته اند .
خويشتن را
تقدير فردا بشناسيد تا در امروز
زندگي كنيد .
زندگي كردن در امروز ، درك فرداست .
خود انديشي ، آفريننده گي است .
بخشنده گي ، غرور بودن است .
با خود زيستن ، آموختن بي نيازي و آفريدنِ خويش است
.
انكار و ترديد ، بزرگ ترين آفريننده گي هاست .
خانواده و زناشويي ، يادگار ادوار كودكي و نادانيِ آدميان
پيشين است ولي « عشق » پديده ي آگاهي و شناخت و حاصل دوست داشتن ، خواستن و
شاد بودنِ بالغان و فرهيخته گان است . عشق زندگي مي سازد و بي كراني ها را مي
طلبد ، اما خانواده و زناشويي حاصلي از نفرت ، تجاوز ، اجبار و عادت را در پي
خواهد داشت و كودكاني بيمار و ناتوان را ، به ميراث خواهد گذاشت . در عشق چيزي
از جنون است و در زناشويي معنايي از سكون .
واژه ها تا چه هنگام معناي خويش را بر نخواهند تافت ؟
و كلمات كي پرده خواهند افكند ؟
آن كه نمي تواند در تنهائي با خويش باشد ، محكوم به مرگ
است .
شناختن زيبايي ، اجبار هستي است .
ديشب جنازه ي اندرز را به گورستان مي بردم .
اشتران مي گريستند و گورهايِ منتظر فرياد مي كردند . هنـگامي كـه پوستين
كهنه ي پدران خويش را به خاك مي سپردم ، تنها هم ايشان را ازخانه
ساختن در هجوم سيل و توفان - بر گسل هاي آشكار- سرزنش مي كردم . فردايِ آن
شب ، برادران و خواهرانم با اكثريت قاطع ، به برج سازي در باغچه هاي خانه ي
پدري رأي دادند . اكنون استخوان هاي لهيده ام - از عفونت گنداب ها - تمامي
زندگي هاي نهاده را مي گريد .
تعريف هايِ جـزمـي و ايستـا از « آفرينش » همواره محكوم به
نزديك ترين و قطعي ترين مرگ ها هستند .
انساني كه مرزها را مي شكند ايستايي را بر نمي تابد
و توانِ كشف و شناخت زيبايي را دارد و چنين است كه همواره در حال شدن و
بودن و دريافتن و گذشتن ، هيچ جزم و يقين ابدي را بر نخواهد تافت .
هيچ گاه « آفريدن » به معناي شناختِ « آفرينش » نبوده
است . اما همواره كساني لذت آفريننده گي را مي چشند كه اصالت « زندگي » را
، دريافته باشند .
شناخت زندگي و انسان اجبار و
ضرورتِ زيستن در اكنون است .
كسي كه به بيداد تن مي دهد ، خود زندگي را انكار
كرده است .
شناختن هستي و انسان ، تنها روش ممكن براي زندگيِ
كاميابِ انساني ، اما هرگز الزامِ همگاني نيست .
همواره جعلي ترين و خطرناك ترين تعريف ها از «
آفرينش » و انسان ، جزمي ترينِ آن ها بوده اند و هستند .
كسي كه مي گويد : " اين و نه هيچ چيز ديگر " بزرگ
ترين مانع رشد بوده و نارواترين و فريب آميزترين نگاه ها را - تنها با هدف
حاكميت بر ديگران - ارائه خواهد كرد .
تا انسان و زندگي وجود دارد ، هيچ شناخت و تعريفي از
هستي نمي تواند « كلام آخر » باشد ـ و دقيقا به همين دليل ـ هيچ شناختي نمي
تواند و نبايد ادعاي جاودانگي داشته باشد . اين است كه هر گونه "جزم انديشي
"محكوم به ايستايي و بطلان بوده وآبشخوري جز فريب و سلطه و ناداني ندارد .
براي هميشه بودن ، شايسته تر و گريز ناپذيرتر از
تعريفي سازنده ، ويران گر ، خود انكار و خود آفرين و همواره در حالِ
دگرگوني وجود ندارد .
كساني كه بتوانند زندگي و انسان را براساس شناختي
خود باور و خود انكار تعريف كنند و لحظه هايِ در حال گرديدن و شدن را در آن
بشناسند ، همواره آفريننده ترين انسان ها هستند .
هرچه به اوج نزديكتر شويم ، حضيض را بهترخواهيم ديد
. اما برايِ بهتر ديدن بايستي همواره چشماني نافذ ، نگاهي شكافنده و شكوفا
داشت و قدرت خلق و انكار هر فضيلتي را آموخت و تجربه كرد .
آن چه خود را تنها روايتِ آفرينش و سخنِ آخر مي داند
و برايِ انسان ها « نيك و بد » را تعريف و تعيين مي كند ، نوع و ريشه اي از
نيرنگ را در خويش پرورده و هم - درآغاز- دانائي و خِرد را ، بر مسلخ «
غريزه » قربان خواهد كرد .
هيچ گاه و هرگز هيچ حقيقتِ منحصري وجود نداشته و
نمي تواند وجود داشته باشد ، زيرا همواره حقيقت ها هستند و زيبائي و
زيبايان ، كه پي در پي به انكارِ خويش و آفريدن و تعريفِ روايت هايِ تازه و
ديگرگون - از هستي - برمي خيزند .
كثرت و گوناگوني و دگرگوني ، شدن و بودن و آفريدن
، همواره بستر گريزناپذيرِ آفرينش و زندگي است .
زيبايي درآفرينندگي است كه معنا و تعريف مي شود و
خلاقيت همواره نياز هستي و استمرارِ زندگي بوده است ، پيش از آن كه هيچ
خدايي برآن فرمان راند .
بگوئيد نيستم ، تا باشيد .
هنگامي كه بتوانيم « تنها » زندگي كنيم « آفريدن »
را خواهيم آموخت .
بگذاريد كودكان سخن به گويند ، خواهيد ديد كه مامِ
طبيعت ـ اين زيبايِِ فريبنده و خشمگين ـ از شما مي گويد ...
اخلاق نابودي است كه بودن را مي آموزد . اما تا
نباشي چگونه مي تواني بودن را ـ حتا با قدرت بر انهدام زندگي ـ بيازمايي؟
چگونه ؟
تا از همه چيز در نگذريم ، هيچ به كف نخواهيم آورد .
اما چون از خويش تن گذشتيم ، در لحظه خواهيم زاد .
ستم گري تنها آن نيست كه ديگران را قرباني كنيم .
بيداد آن است كه انسان « خويش » را رها كند و به ناروائي تن بسپارد .
برايِ دادگري ، هميشه بايد از بيداد گذشت .
بي شناختِ هستي و انسان ، چگونه مي توان آن را
تعريف و نقد كرد ؟؟ اما شناخت زندگي همواره الزام و ضرورت همگاني نبوده و
نخواهد بود .
بسياري از فيلسوفان و فرهيخته گان ، ياوه هاي بسيار
گفته اند ، اما همواره براي درگذشتن از ياوه هاي بسيار ، در آغاز بايد
روايات و تجربه هاي گوناگون را شناخت ، تا قادر به نقد و داوري آن ها گرديد
... بنابر اين گردونه يِ دريافت هايي كه هر روز خود را انكار مي كنند و
همواره درحال دگرگوني و حركت و تازه گي هستند ، گريزناپذيرترين پديده ي
حيات انساني ـ و نه غريزي ـ است ...
امروزه هنگامي كه انديشه ها و افسانه هايِ اهلِ باور را مي خوانم و در آن تامل مي كنم ، در شگفت مي شوم كه چگونه روزي همين افسانه هايِ گاه يا بيشتر زشت و مصنوعي و تقلبي و كپي برابرِ اصل را ، مي خوانديم و به آن دل مي داديم و آن قصه ها را باور مي كرديم ؟ چگونه است كه بزرگان ما نيز چيزي از حقيقتِ خويش و جهان را درك نكرده بودند ؟
چه عمقِ جهل و ناد اني و بيماري بايد جامعه اي را فرا گرفته باشد كه قرن ها و نسل ها مردماني با ادعاي ِ فرهيخته گي ، خود و جامعه و جهان را توجيه كنند و گول به زنند و گول بخورند ؟ آخر چگونه ممكن است ، هزاران سال بگذرد و دانشمندان و فيلسوفانِ قوم و ملتي نتوانند " حقيقت " را دريابند ؟ يا اگر تك آدم هايي چيزي را دريافته اند ، نتوانند – يا اجازه نداشته باشند - آن را برايِ ديگراني كه تحتِ حاكميتِ فكري و فرهنگيِ ايشان قرار دارند ، بيان كنند و توضيح دهند ؟
همواره بر پهن دشتي كه از آنِ گوناگوني ها و بزرگي
هاست ، درود مي فرستم .
هنگامي كه در كودكي از روستايِ پدرانم - به بهايِ
بي خانماني و رنجي دراز - مي گريختم ، هرگز گمان نمي بردم كه كوچكيِ دامنه
يِ زندگي و نگاه ، چگونه فضيلت هايِ انساني را ، در خويش دفن مي سازد و خود
به جعل فضيلتِ توجيه گري هم چون « قناعت » بر مي خيزد .
چگونه است كه شادكاميِ امروز را انكار و دريغ مي
كنيم ، اما هم آن را وعده به فرد ا مي دهيم ؟
انسان تنهاست و « تنها » خواهد ماند ، مگر آن كه
عشق را بشناسد و خويش تن را بيابد .
نگاهي كه اكثريت را محكوم و عوام و پيرو مي خواهد ،
هرگز نمي تواند آزادي و آگاهي را برتابد و همواره با نيرنگ و دروغ آميخته
خواهد ماند .
آيا انسان را هم زادي است ؟ پس چگونه تنهايي و
ناتواني خويش را ، خداوندي بر مي آورد « يگانه » چون خويش و تهي از ناتواني
و همانندي و مرگ ؟
هنگامي كه بزرگ ترين « بت » ها مي شكنند ، چه زود به
كوچكي و پوچيِ تمامي پديده ها و ساختارهايِ فرودست پي مي بريم ، گويا هرگز
هيچ بت و برگزيده اي و هيچ بند و كراني ، وجود نداشته است .
