سخنِ آغاز و پايان اين است كه امروزه بخشِ بزرگي از جوامعِ بشري به اين درك و دريافت رسيده اند كه هيچ اصالت و اولويتي در مجموعه يِ هستي جز خودِ زندگي و نفسِ حيات وجود ندارد و اكنون ديگر هيچ پديده اي از شادكاميِ زمينيِ انسان برتر نيست . ملت ها و طايفه ها و سنت ها و اديان و مذاهب و آداب و رسومِ تماميِ هويت هائي كه تا ديروز را شكل داده اند - در اين نگاهِ انسان باور- تنها در صورتي و تا حدودي معتبر هستند كه ابزارِ شادكاميِ آدمي باشند و بس ... يعني " انسان " تنها معيارِ وجود است و حقوقِ او در هيچ شكلي از حاكميتِ اجتماعي نمي تواند موردِ كوچك ترين ترديد قرارگيرد و همواره آزاديِ فرد در زندگيِ اجتماعي او ، اصيل ترين و مقدم ترين اصلِ حياتِ بشري است ... چنين باوري در هنگامي است كه نوعِ انسان دريافته باشد : هيچ حقيقت و اصالتي جز نفسِ زندگي وجود ندارد و هيچ چيزي بر آن مقدم نيست ، بلكه همه چيز ابزارِ شادكاميِ آدمي است ... اين نگاه و دريافت هيچ ارزشي را كه برخاسته از ماهيتِ در حالِ تكاملِ هستي نباشد ، به رسميت نمي شناسد و برنمي تابد و چون از نفسِ حيات برخاسته ، مدام در حالِ دگرگوني و حركت مي باشد . آشكار است كه تنها " خِردِ " آدمي در هسته يِ استوارِ اين نگاه ، به عنوانِ تنها وجهِ تميزِ انسان و سايرِ انواعِ حيات ، پابرجا مي ماند و همان نيز تنها معيارِ زندگي و رشدِ انسان و جوامعِ انساني است . تا اين جايِ كار را همه با هم متفق هستيم و نيز مي پذيريم كه عصرِ خِرد و دانش فرا رسيده و هيچ چيزي نبايد گستره يِ عقلِ بشري را محدود سازد ، يا دچارِ وقفه و ركود نمايد ... اما پيداست كليتي كه اين تنها حقيقتِ هستي را پذيرفته و حاكميتِ آن را بر تماميِ شؤونِ حيات باور دارند ، بايستي گسترش و استقرارِ اين نگاه را در تماميِ جوامع و نزدِ آحادِ بشري ، تضمين كنند . به همين دليل هم ناچارند پرده هايِ آويخته يِ ناداني و ناآگاهي را به كناري زده و خِرد و دانش را همگاني سازند ... دريافتِ خِرد باورِ اكنونيِ انسان ، جرياني است كه پس از رنسانس بر تماميِ تحولاتِ جوامعِ غربي پرتو افكن بوده و امروزه به اوجِ خويش رسيده است . و اكنون دنيايِ مدرن مرحله يِ ناآگاهي و كودكيِ خود را پشتِ سرنهاده و دورانِ بلوغِ و جوانيِ خويش را شادكام و موفق زيسته و در بسياري از جوامعِ مدرن ، به دورانِ شكوفائي و باروريِ خود گام نهاده است ... اما كشورها و جوامعِ محروم و در حالِ توسعه برايِ رسيدن به چنين ديدگاه و شناختي ، راهي دشوار و نارفته را در پيش دارند و هنوز در نخستين گام هايِ خويش درمانده و درگير با مقاومت ها و سخت جاني هايِ اربابِ منافع و مصالح در جهانِ سنتي هستند ... در اين كه اكنون تماميِ گيتي به بركتِ دانش و تكنولوژيِ مدرن ، به صورتِ دهكده اي پيوسته و واحد در آمده است ، جايِ ترديدي نيست ، اما يكدست شدنِ اين دهكده و اتحادِ نوعِ بشر در جهاني شادكام و آگاه و آزاد ، با توجه به وجودِ اكثريتِ عدديِ جمعيتِ ناآگاه و خوابگردي كه در كشورهايِ گوناگونِ جهان و به صورتِ قبيله ها و حكومت هايِ ناموزون و ناهماهنگ و سنگ شده و درگير با خرافات و سنت هايِ مجعول و بعضا وارداتي و بيگانه با روحِ جامعه و تحميل شده به وسيله يِ اربابِ منافع و مصالح و حاكميت هايِ بيدادگر بر مردم ، روزگار مي گذرانند ، كاري بسيار دشوار است ... به همين دليل هم گذشتن از گذرگاهي اين چنين حساس و تعيين كننده ، هشياري و دقتِ خاصِ خويش را مي طلبد و بحران هايِ كوچك و بزرگِ دورانِ گذار را مي آفريند ... ( بحران ها و جريان هائي كه اكنون ديگر – لزوما – نبايستي پيش بيايند و جامعه ناچار از گذراندنِ آن تجربه هايِ مكرر نيست ) شرايطِ اكنونيِ جهان گرچه اميدواري هايِ بسياري را برايِ تماميِ آگاهان و به خِرد رسيده گانِ جوامعِ بشري بر مي انگيزد ، اما در همين حال و همراه با همگاني شدنِ اين ديدگاه - چنان كه ديده ايم و مي بينيم - همواره رشدِ جامعه ، درگير با واكنش هايِ تند و مقاومتِ شديدِ حاكمان و مديرانِ جوامع سنتي ، بوده است و مي باشد ... اكنون دستِ كم دويست سال از عمرِ خِرد و آگاهي و آزادي در جهان مي گذرد و ديگر اصالتِ عقل و انديشه و شادكامي در زندگيِ زمينيِ انسان ، برايِ جوامعِ متمدن و برخوردار ، بحثي در گذشته و متعلقِ به تاريخ است . " نيچه " در طليعه يِ قرنِ 19 " غروبِ خدايان " را نوشته و ظهورِ " اَبُر انسان " را مژده داده است ، هم چنان كه ديگر فلاسفه يِ عصرِ مدرن – به ويژه در قرنِ 18 و 19 - جهان بيني و شيوه يِ برخوردِ خِرد گرايانه يِ جوامعِ مدرن را با پديده هايِ گوناگونِ هستي ، تعريف و نقد كردند و بر همان اساس زيستند و پيش آمدند ، چنان كه اكنون نزدِ ايشان عصرِ آدمك ها نيز به سر آمده است ، چه رسد به ظهور و غروبِ خدايان و جنگ هايِ جهاني و انقلاب هايِ راست و چپ ... اما نكته در اين جاست كه جوامعِ مدرن و برخوردار ، اكنون برايِ ورود به دهكده يِ جهاني ، با موضوعِ بزرگ و جنجال آفريني به نامِ كشورهايِ توسعه نيافته و جهانِ سوم و انبوهِ جوامع و مردماني روبرو هستند كه در دويست ساله يِ گذشته ، بلكه درتماميِ ادوارِ تاريخي ، شأنِ انسانيِ ايشان انكار گرديده و همواره از ابتدائي ترين حقوقِ خويش ، محروم بوده اند و قرن هاست كه در خوابِ مرگ خفته و به صورتِ قبايلي پراكنده ، با نظمِ جوامعِ " شبان رمه گي " توسطِ شاهان و سلسله هايِ حاكمان و واليان و اميراني قدرت مند و فاسد و بيدادگر و بيمار و در جهتِ مصالح و منافعِ كوچكِ همان اقليت هايِ خود برگزيده و مشتي ديكتاتورِ نالايق ، اداره شده اند و در ناداني و ناتواني روزگار به سر آورده اند ... تا هنگامي كه آزادي و آگاهي و رفاه و برخورداري از دانش و تكنولوژي و منابعِ گوناگونِ گيتي ، در اختيار و انحصارِ كشورهايِ مادر بود و جهانِ غرب تنها در انديشه يِ استعمار و استثمارِ محرومانِ جهان ، سُر مي كرد ، مشكلي به وجود نمي آمد و نيامد و صد البته كه چيزي هم حل نمي شد و نشد . جز اين كه دسته اي كشورهايِ برخوردار داشتيم و اكثريتي از جوامعِ محروم ، و جنگ ها و بيدادگري ها و بحران ها و بيماري ها ... اين نظمِ طبقاتي و سنتي ، به ظهورِ انديشه يِ كمونيسم و مكاتبِ گوناگونِ فلسفي و اقتصادي و ارائه يِ نسخه هايِ اتوپيائي ، منجر گرديد و سرانجام جهانِ دو قطبيِ شرق و غرب و جنگ ها و انقلاب ها و كودتاهايِ تاق و جفت - تا پيش از فروپاشيِ اتحادِ شوروي - را شكل بخشيد و گيتي را تا آستانه يِ انفجارهايِ شومِ اتمي و مسابقه يِ تسليحاتي و بحران ها و جنگ هايِ خانمان سوز و تباهي زا و ضدِ بشري ، پيش برد و برد و هم چنان جهان به طبقاتي از محرومان و برخورداران ، صاحبانِ منابع و ذخايرِ اوليه و فاقدانِ آن منابع و جوامعي با همان تقسيم هايِ سنتي و فاسد و رو به انفجار باقي ماند و ماند ، تا هنگامي كه دانايان و به خِرد رسيده گانِ جوامعِ مدرن و برخوردار ، دريافتند كه دانش و تكنولوژي و آزادي و آگاهي و گسترشِ ارتباطات ، يعني تشكيلِ دهكده يِ جهاني ، تنها و تنها همگاني ساختن و جهاني نمودنِ خويش را مي طلبد و اقتضا مي كند .... و تا برخورداريِ برابرِ تمامي جوامع و آحادِ بشري از آزادي و آگاهي و حقوقِ مسلمِ انساني تضمين و سپس نهادينه نشود ، جهان هم چنان گرفتارِ همان نظمِ بيمار و ناروايِ سنتي خواهد بود و هيچ چيزي حل نخواهد شد ... اما تا هنگامي كه بشر به اين درك و دريافت رسيد و دانست كه ادامه يِ وضعِ موجود تنها به انفجار و انقلاب و جنگ و تباهي منجر مي شود ، و هيچ گريزي از همگاني ساختنِ آزادي و آگاهي – و دانش و تكنولوژي - وجود ندارد و بايد كه جهان را نه در دو قطبِ قدرتمندِ شرق و غرب و نه در طبقاتِ فاسد و بيمارِ اجتماعي ، بلكه در دهكده اي مرتبط و هماهنگ و برخوردار از تماميِ منابع و ذخاير و دانش و تكنولوژيِ جهاني ديد و بايد بشريت را به صورتِ يك كلِ هماهنگ فرض كرد ، سال ها جنگ و مرگ و برده گيِ انسان ها و هزاران بحرانِ كوچك و بزرگ را ، پشتِ سر نهاد و گذشت آن چه گذشت ... اما هنگامي كه سرانجام دانايانِ برخوردار ، انسان را در جايگاهِ اكنونيِ خويش دريافتند ، تقسيماتِ سنتي و كهن فرو ريخت و جهانِ دو قطبي ، به چند قطبي و سرانجام دهكده اي تبديل شد كه تماميِ انواعِ حيات در آن آزاد و برخوردار از لوازمِ زندگيِ خويش هستند و خواهند بود ... اكنون بشر دريافته است كه بايد جوامعِ گوناگونِ انساني ، در پيكره اي واحد و هماهنگ ، از تماميِ منابع و ذخايرِ جهان برخوردار گردند و آگاهي و آزادي و دانش و تكنولوژي ، برايِ تك تكِ انسان ها و در جوامعِ گوناگونِ بشري ، نهادينه گردد و همگان از مواهبِ هستي در دهكده يِ جهاني ، برخوردار باشند و انسان و زندگيِ آگاهانه و آزادانه و كاميابِ او ، برترين اصلِ به رسميت شناخته شده يِ جهاني و همگاني باشد ... روائي و استقرارِ اين نظم-كه جهانِ فرامدرن را شكل خواهد بخشيد - تماميِ قراردادها و سنت ها و نگاه ها و معيارهايِ خير و شر را در هم مي نوردد و نابود مي سازد . اما تا رسيدنِ به آن بايستي مقاومت و سخت جانيِ جهانِ سنتي را پشتِ سر نهاد و از اين دشوارترين و حساس ترين گذرگاهِ تاريخي گذشت ... اكنون بايد ديد : مقوله يِ انديشه و عمل در جهانِ كنوني چيست ؟ آيا آزادي و آگاهيِ آحادِ بشر ، و برخورداري و شادكاميِ همگاني ، به معنايِ واقعي و رها از هر قيد و شرطِ بيروني و تحميل شده ، در دهكده اي كه مي خواهد هماهنگ و مرتبط و برابر در برخورداري عمل كند ، شرطِ اصلي و وجهِ فارقِ آن با دنيايِ سنتي ، هست يا خير ؟ و خلاصه اين كه : سخنِ روزِ جهان كدام است ؟ آيا جز آزادي و آگاهيِ آحادِ بشر و برخورداريِ بي قيد و شرطِ انسانِ امروز ، از مواهبِ گوناگون و گسترده يِ هستي ، پديده يِ مشتركِ ديگري وجود دارد كه بتواند خصلتِ عموميِ دهكده يِ جهاني گردد و برايِ نوعِ بشر انگيزه هايِ تازه اي بيافريند و شناختي دگرگون و اكنوني را تعريف كند ؟ به عبارتِ ديگر : هيچ يك از خصلت هايِ دنيايِ كهن نمي تواند سخن و شعار و شعورِ اكنونيِ انسان ، در دهكده يِ جهاني باشد و اين تنها " آزادي " و " آگاهيِ " محرومان و برخورداريِ جوامعِ توسعه نيافته و سرانجام اين بيداريِ ذهنِ بشرِ امروز است كه مي تواند ويژه گي و برجسته گيِ دورانِ معاصر باشد ... و آري : اين تنها نگاهِ انسان باورانه يِ ساكنينِ دهكده يِ جهاني ، به آفرينش و زندگي است كه مي تواند رشد و تكاملِ اجتماعي و فرديِ انسان را شكل بخشد و تضمين كند ... نظام هايِ طبقاتيِ ديروزي ، نشان داده است كه راه به فساد و بن بست مي برد و برده است و به هر حال چيزي را حل نمي كند ، چنان كه نكرده است . طبقاتي ساختنِ آزادي و دانش و تكنولوژي و انحصارِ رفاه و شادكامي به جامعه و مردمي ، دونِ جامعه و مردمِ ديگر ، جوامعي هم چون نظام ها و حاكميت هايِ جهانِ سنتي را خواهد آفريد و سرانجام بن بستِ موجود را تدارك خواهد ديد و در طولِ دورانِ استقرار و مقبوليتِ خويش نيز ، جز جنگ ها و انقلاب ها و كودتاهايِ دورانِ جنگِ سرد چيزي به ارمغان نخواهد آورد و نخواهد توانست جهانيِ كامروا ، با جوامعي در صلح و رفاه را ، به وجود آورد و اداره كند ... آن چه در عمل و در طولِ تاريخِ تماميِ جوامع و ملت ها و هويت هايِ ديروزين وجود داشته ، تنها جنگ ها و كشتارها و سركوب ها و سلبِ حقوقِ انسان ها بوده است و بس ... و هيچ گاه در طولِ تاريخِ بشر ، صلحِ كاملي در بينِ ملت ها و جوامع ، وجود نداشته است ... اما انسانِ متمدنِ كنوني مدعي است كه به شناختِ شايسته اي از هستي دست يافته و اصالتِ زندگي را ، در تماميِ مظاهرِ حيات دريافته است .... اكنون انسان دورانِ كودكي و ناداني و ناآگاهي را پشتِ سر نهاده و از بلوغ و جواني بر آستانه يِ شكوفائي و باروريِ خويش ، به عصرِ خِرد رسيده و فساد و تباهيِ نگاهِ سنتي را - به آشكار- دريافته است ... برايِ ساختنِ اين دهكده و بنايِ جهانِ فرامدرن نيز ، هيچ راهي و گريزي جز صلح و آرامش نيست و تنها در جهاني عاري از جنگ و خون ريزي و مرگ است كه مي توان گيتي را به دهكده اي مرتبط و هماهنگ تبديل كرد و انساني آزاد و آگاه و خِرد باور و شادكام و در حركت را ، اجازه يِ رشد و نيرويِ تكامل بخشيد ... شصت سال دورانِ جنگِ سرد - پس از جنگ ها و كشتارها و سركوب ها و چپاول ها و بيدادگري ها - به جايِ اين كه در صلح و آرامش بگذرد ، تنها به دليلِ روائيِ همين ديدگاه و نگاهِ سنتي به هستي ، در انقلاب ها و كودتاها و جنگ هايِ متفاوتي ، در گوشه اي ديگر از گيتي ، به سر آمده است . تنها منطقه يِ جنگ و كشتار ، از غرب به شرق گيتي منتقل شده است و گرنه همان نظامِ سنتيِ سركوب و غارت و بيداد ، هم چنان حكم فرما بوده و انسان ها و جوامع و نسل هايِ بسياري را قربان كرده و به هدر داده است . يعني كه غرب – و به ويژه اروپا – در دورانِ جنگِ سرد ، تنها منطقه يِ جنگ را از داخله يِ كشورهايِ دموكرات ، به جهانِ سوم منتقل نموده و در واقع فاجعه و مرگ و ناروائي را از جوامعِ خويش به جهانِ محرومان هدايت كرده است . در شصت ساله يِ گذشته ، تمدنِ غرب رفاه و رشد را در كشورهايِ برخوردار حفظ نموده و حداكثرِ كاميابي را ، برايِ مردمِ خويش خواسته و داشته است . اما در همين حال اكثريتِ قاطعي از جهانيان ، به مباشرت و با حمايتِ مستقيمِ غرب – به ويژه اروپا - در ابتدائي ترين و محروم ترين زندگي ها ، اسيرِ مشتي آدمك هايِ بيدادگر بوده اند و قرونِ وسطائي ترين شكنجه ها را ، با مدرن ترين ابزار و تكنولوژي ، بر پشت و پهلويِ خويش احساس كرده اند و جهانِ به اصطلاح متمدن ذره اي نسبت به سرنوشتِ انسان ها ، در جوامعِ محروم علاقه اي نشان نداده ، بلكه با ديكتاتورها در حفظِ بيداد و فسادِ سنتي و سلبِ حقوقِ مليون ها انسان ، همراه و همگام بوده است ... نتيجه را هم ديديم كه دوباره همان بن بست بود و باز همان دورِ باطل و جهانِ فاسد ... اما اكنون – از گذشته ها گذشته - اصلِ موردِ اتفاق آن است كه : انسان دورانِ جنگ و كشتار و فريب و دروغ و بيداد را پشتِ سر نهاده و از كودكي و نوجواني - و حتا جواني – برآمده ، به ميان سالي و سنِ عقل و شكوفائيِ خويش گام نهاده است . در اين دوران خِرد حاكم است و گويا بشر به بلوغ و عقل رسيده و از ناداني و ناآگاهي درگذشته است . اكنون در هزاره يِ سومِ ميلادي ، بشريت تماميِ انواعِ حيات را در مجموعه يِ آفرينش ، موردِ مطالعه و دقت و حمايتِ خويش قرار داده وهر چيزي را در جايگاهِ خود گرامي داشته ، انسان را - به عنوانِ تنها موجودِ تحليل گر و دارايِ خِرد - در رأسِ هِرمِ هستي نهاده و شناخته است . اكنون به آشكار مي بينيم كه دانش و تكنولوژي ، جهان را به صورتِ دهكده اي هماهنگ و مرتبط مي خواهد و مي طلبد و لازمه يِ رشد و هماهنگيِ جوامع نيز ، آن است كه : حقوقِ برابرِ انسان ها در برخورداري از منابع و ذخاير و دريافت ها و تجربه هايِ بشري ، به رسميت شناخته شود و ديگر " آزادي " و رفاه و برخورداري ، ويژه يِ كشورها و مردمِ خاصي نباشد و تماميِ بشريت به صورتِ يك كلِ هماهنگ و همراه تعريف شود . كشورهايِ توسعه يافته - اكنون - سال ها و قرن هاست كه از مواهبِ دانش و تكنولوژي برخوردار مي باشند و اين تنها جوامعِ محرومِ شرقي و توده هايِ آسيائي و افريقائي هستند كه بايستي حقوقشان در جهاني برابر در برخورداري ، صيانت شود و تضمين گردد و اين بزرگ ترين و نخستين مانع ، در راه تشكيلِ جهاني هماهنگ و مرتبط ، با تدبير و نهايتِ بشر دوستي ، به سامان رسد ... اكنون بر هيچ خردمندي پوشيده نيست كه دهكده يِ جهاني در گروِ آزاديِ جوامعِ محروم است و تا اين جوامع ، به بلوغ و خِرد دست پيدا نكنند و جهان هم چنان به صورتِ دو قطبِ برخوردار و محروم ، تقسيم شده بماند ، هيچ چيزي عوض نخواهد شد و هر راهي و طرحي سرانجام به بن بست و فساد خواهد بود ... و به راستي در شرايطي كه انواعِ حياتِ وحش اين گونه موردِ حمايت انسان قرار دارند ، ننگي برايِ بشريت بالاتر از اين نيست كه ببيند چگونه اكثريتِ قاطعي از جوامعِ جهاني ، در دشوارترين و محرومانه ترين شرايط و تحتِ بيدادِ مشتي ديكتاتورِ زالو صفت ، بدترين و نارواترين شكنجه هايِ قرونِ وسطائي را تحمل مي كنند و دانايان و برخوردارانِ به خِرد رسيده و مدعيان و مروجانِ " آزادي و حقوقِ بشر " نيز شاهد اين نابرابري و بيداد هستند و چشمانِ خويش را بر اين فساد و بيماري مي بندند ... و آري كه دهكده يِ جهاني جز در برخورداريِ برابرِ تماميِ جهانيان ، از آزادي و آگاهي و جز با علاجِ بيماريِ بيداد و ناآگاهي و سالم سازيِ محيطِ دهكده از عفريتِ ناداني و ناتواني ، شكل نخواهد گرفت و ممكن نخواهد بود ... و پايانِ سخن اين كه تا اجماعِ قاطع و شفافِ جهاني ، بر ريشه كن ساختنِ بيداد و ناآگاهي و به رسميت شناختنِ حقوقِ برابرِ انسان ها در برخورداري ، به وجود نيايد ، نه تنها دهكده يِ جهاني ياوه اي بيش نخواهد بود ، بلكه هم چنان نگاهِ ضدِ بشري و طبقاتي و نظمِ سنتيِ پوسيده برقرار خواهد بود و هيچ چيزي عوض نخواهد شد . اكنون بر كشورهايِ توسعه يافته است كه حقِ انسان را محترم بشمارند و منافعِ حقيرِ خويش را بر آزادي و اصالتِ انسان مقدم ندارند ودست از قراردادهايِ استعماري و رعايتِ مصالح و مناسباتِ بيدادگرانه يِ خويش بر دارند و اجازه دهند تا جهانِ محرومان نيز از موهبتِ انسانيِ خود بهره گيرد و در جهاني شادكام جايگاهِ شايسته يِ خويش را بيابد ... به اميدِ روزي كه تماميِ انسان ها در دهكده يِ مرتبط و هماهنگ و كامروايِ جهاني ، به زندگي برخيزند و حقوقِ يكديگر را محترم شمارند ... و التمام
# posted by محمدرضا زجاجی @ ۴:۰۴ بعدازظهر 0 comments
دولت ها جز به منظور و در مسير از بين بردن خويش و ايجاد آگاهي و اخلاقِ خودگردانيِ عمومي در آحاد مردم ، مشروعيت حضور ندارند و جامعه يِ برتر انساني ، مجموعه ي آگاه و شادكام و خودگرداني است كه بي نياز از هر پاداش و مجازاتي، بينِ كاميابي خود و ديگران جمع كرده و آگاهانه و فطرتا، به نيكي ها وفادار و پاي بند باشد .
ناداني تنها و بزرگ ترين ميراثِ گذشته گاني است که همواره خود را روايتِ منحصر هستي مي شمردند .
" دانائي " زيستن در نشئه ي وصف ناپذيري است که غرور بودن و آفريدن و " بي نيازي " را مي آموزد و هر آن چه « رنج » را به هيچ مي شمرد .
آن كه از حجاب در نگذشته زيبايي را نشناخته است .
درود بر هنگامه اي كه پرده ها فرو افتند . رنگ و بوي زشتي را ، چگونه روي
به گردانيم ؟
بزرگي را كه مي گفت : « درد انسان متعالي ، تنهايي
و عشق است » گفتم : آن كه در عشق ناتوان باشد ، محكوم و بايسته ي
تنهايي است .
عشق ورزيدن ، آزادي ِ دو تن در خواستن و دوست
داشتنِ يكديگر ، نخستين اصلِ شاد زيستن است و زندگي هيچ اصالتي- جز
خويش- را بر نمي تابد .
بت پرستيدن و بت شكستن و بت ساختن و بت شدن و خود
شكستن ، تمام « بت » است و بت سازي ... چه آسوده و زيباست آن كه آفرينش را
، چنان كه هست مي بيند و در مي يابد و چندان تواناست كه از هر بتي بي نياز
است . تنها انسان ناتوان ، توانايي را بتِ خويش مي سازد . انسانِ
توانا كمبودي نمي بيند و نمي شناسد . او هر چه را بخواهد به دست مي آورد و
بر هرچه بينديشد تواناست و نيازي به تكيه گاه ندارد . تنها پيران و
بيمارانِ ناتوان هستند كه به ديوارها تكيه مي كنند .
آرزو ، اميد و آينده ، واژه گانِ مجعولِ ناتواني است
. هنگامي كه ناكاميِ خويش را ، فردايي مي سازيم ، هم امروز را نهاده ايم .
اگر درلحظه زندگي كنيم ، چيزي را فرو نگذاشته و همواره خواهيم زيست .
آن چه به شمار مي آيد تنها حال است و تاريخ
ابزار و دانشِ مورخ - و نه ظرفِ زندگي- است . « زندگي » ظــرفِ اكنون است
، و آينده وجود ندارد . آن چه قابلِ لمس و شهود است ، لحظه هايند و اكنون
نه گذشته و نه فردا .
هنگامي كه پرده ها هم چنان فرو افتاده و ديده ها بسته
است ، چشمان و زبان هاي گشاده ، كدامين نگاه و مخاطب را خواهند يافت ؟
خفته گان و مرده گان ازجنسِ سخن نيستند .
آن كه به انتظارِ نيكي منفعل مي نشيند ، تنها -
آن را - انكار مي كند . درحالي كه كمالِ مطلوب ، انكار نيكي و جست و جوي
ِزيبايي است . انكار همواره راهي به جست و جو و تصديق رها ساختنِ موضوع
و چشم بستن برحقيقت است . آدمي چيزي را باور مي كند كه از اثباتِ آن نا
توان باشد . آگاهي و فهم ، از مقوله ي تفسير و تبيين و تحليل است و با
واژه و انديشه سر و كار دارد . اما باور ازمقوله ي تقليد و پذيرش
و ناداني است .
سخن گفتن از روشنايي درتاريكي و سياهيِ شب ، گام زدن
درخواب است و چيزي از جنسِ كابوس .
حقيقت از جنسِ فهم و شناخت و از بيان و واژه بي نياز
است . آن حقيقتي كه نيازمند توضيح و اثبات و توجيه باشد ، چيزي ازجنسِ
تاريكي به همراه دارد و همواره مكرانديش و توجيه گر ، باقي خواهد ماند .
انسان تنها حقيقتِ موجود و تنها تحليل گر هستي است و اگر روزي آزاد زيسته
و آزادي را شناخته است ، دوباره نيز آزاد خواهد زيست و آزاد خواهد بود
. ( حتا اگر ناچار شود دوباره به جنگل باز گردد ) .
کسي که نتواند انسان و خِرد را باور کند ، شايسته ي زندگي – به ويژه در فردا و فرداها – نخواهد بود .
هنگامي كه پرده ها فرو افتند ، به ناگاه درخواهيم
يافت كه تمام در بندِ شكل و پوسته بوده ايم ، نه مغز و محتوا .
با همان شتابي كه روز بر شب چيره مي شود ، به ناگاه
درخواهيم يافت كه « هيچ » نبوده ايم ، غَره به تاريكي و نعره زنان در سياهي
.
عارفان و صوفيانِ ما ، بيش از آن كه بيان كننده ي رمز
گون حقيقت باشند ، خود حجابِ آن بوده اند .
بندگي و زنجيري كه ناداني بر دست و پايِ انسان مي
گذارد ، در همان حالي كه به سستي پوسيده ترين نخ ها ست ، ستبرترين و محكم
ترين و ديرپاترين زنجيرهاي پولادين را ، برشخصيتِِ « انسان » استوار مي
سازد و جز به بهاي نيستي و مرگ گسسته نمي شود و بر نمي خيزد .
اگر به معناي واژه ها - در امروزِ جامعه - نگاهي با
تأمل داشته باشيم ، به خوبي و به زودي در خواهيم يافت كه چه تحولي در حالِ
وقوع است . هر كسي كه اهل تأمل و دقت و قادر به تحليل باشد ، به خوبي تهي
شدنِ واژگانِ فارسي را ، از معنايِ معهود و مرسوم و منظورِ خويش- در اكنونِ
جامعه - در خواهد يافت و به پوچي الفاظي كه بام تا شام ، موردِ استفاده ي«
خاص » و « عام » است ، خواهد خنديد .
آن چه از آسمان مي آيد زميني است و هر زميني ،
حاصلِ خويش را بَر مي دهد . خوشا سرزمين هاي سر سبز ، بارور و شكوفا . خوشا
بي كراني ها ، بزرگي ها و بلنداي نگاهِ فرزانه گان و خوشا « انسان » و
زندگي زميني او .
آدميان چگونه مي توانند راجع به چيزي كه هرگز نديده ،
لمس نكرده و آن را نشناخته اند ، اين گونه با قطع و يقين سخن به گويند ؟
انگار قلويِ ايشان است و خود زادنش را گواه بوده اند . تنها احمقان و
ناآگاهان مي توانند - با چنان قطعيتي- سخن به گويند .
فيلسوفان و متكلمانِ ايراني ، هنگامي كه پرده هاي
آويخته را ديده اند ، در رسيدن و دريدنِ آن ها كوشش كرده اند و به هنگام -
نيز- برآشفته از غوغاي عوام و نادرستي ها ، روي پوشيده اند . خوشا آن كه
كلامي از ايشان شنيده باشد . اما چه بسياري از آن ها كه در همان گام هاي
نخست و ميانه ، كوري و ناتواني خويش را ، در زنگار كلماتِ فريبنده نهفته اند
و همواره ناداني خود را ، در هياهوي پيروان و دشنه هاي تعصب ، پنهان ساخته
اند . كوچكي هم ايشان بود كه انسان را ، به « رَحم » برانگيخت .
در شگفتم از آن كه : چگونه اهلِ سخن از خداي خويش
مي خواهند ، تا آبرويِ ايشان را حفظ كند ؟ و مردمان نيز ، براين دعا آمين
مي گويند . آيا لحظه اي نمي انديشند كه اين دعا ، بهترين گواه بر
دو شخصيتي بودن ايشان ، پليدي باطن و فريبنده گي ظاهر و درخواست شركتِ
خداوند در مكر و ظاهر آرايي و عدم افشاي زشتي هاي دروني و شخصيتي ايشان
است ؟
زيستن با دو شخصيت ـ يا چند تا ؟ـ تنها بايسته ي آدمك
هاي كوچك و زبون - يا مستأصل- است .
آدمك ها زشتي و پليدي را حيواني مي پندارند و نيكي
را روح خدا در كالبدِ آدمي مي نامند . اما من هيچ حيواني را نيافته
ام كه بتواند چيزي را ، در خويش بيآرايد و پنهان سازد و اين تنها آدميانند
كه از روح خدا كمك مي گيرند ، تا زشتي و عفونتِ خويش را پنهان
سازند .
حيوان با « غرايزِ » خويش مي زِيد ، اما آدمك ها از «
غرايزِ » خود شرم دارند و همواره آن ها را ، در لايه هايي از نيرنگ و ريا
مي آرايند . گويا از زيستنِ خويش شرمگين و پشيمانند...
زندگي با « غريزه » گناهي است نابخشودني بر « انسان »
و چنين آدمياني ، بايد كه برخويشتن به گريند ...
گيتي را زندان دانستن- يا زندان ساختن - بايسته ي مرگ
انديشانِ شب روي است كه از زندگي و
انسان انتقام مي طلبند . و چه خوش فرموده است :
اما اين كه او از ساخته هاي خويش انتقام مي گيرد ، گناهي به ضدِ « خوش
ذوقي » است .
(نيچه)
مي گويند :
" خداوند بهترينِ مكر كنندگان است " اما قادرِ مطلق را ، چه نيازي
به مكر است ؟ و مگر اراده يِ او را عينِ فعل نمي دانيد ؟ آن كه چون مي گويد
: بشو مي شود ، چگونه دام مي گسترد ؟ آيا هنگامِ آن نرسيده است كه واژه
ها را دوباره معنا كنيم ؟ ؟
ميراثِ گذشته گان ناداني و فريب است . دانايان را در
اين مرزبوم اندك و تنها - يا بر دار - توان ديد .
آن كه بي مستي،ادعاي خدا كند : مست است يا دروغ
گو ، يا كه از خدا هيچ نمي داند ...
ميوه ي "
جاودانه گي "و شناختِ هستي كه انسان را به
جرم خوردن از آن ، گناه كارِ ابدي دانسته و از بهشتِ خويش اخراج مي كنند ،
اكنون در برابر آدمي رخ نموده است ... و خوشا معرفت هاي ربوده شده از
خدايان . خوشا زندگي . خوشا انسان . فراخناي انديشه بر انسان مبارك
باد ...
هيچ حقيقت واحدي جز زندگي زميني انسان وجود ندارد .
منِ انديشه گر ، ضرورتِ فرداست
ستم تباه كننده ي هستي است .
چرا بودن ، در فردا بودن است .
هميشه زيباترين تجربه هاي امروز ، فردا را ساخته اند .
خويشتن را
تقدير فردا بشناسيد تا در امروز
زندگي كنيد .
زندگي كردن در امروز ، درك فرداست .
خود انديشي ، آفريننده گي است .
بخشنده گي ، غرور بودن است .
با خود زيستن ، آموختن بي نيازي و آفريدنِ خويش است
.
انكار و ترديد ، بزرگ ترين آفريننده گي هاست .
خانواده و زناشويي ، يادگار ادوار كودكي و نادانيِ آدميان
پيشين است ولي « عشق » پديده ي آگاهي و شناخت و حاصل دوست داشتن ، خواستن و
شاد بودنِ بالغان و فرهيخته گان است . عشق زندگي مي سازد و بي كراني ها را مي
طلبد ، اما خانواده و زناشويي حاصلي از نفرت ، تجاوز ، اجبار و عادت را در پي
خواهد داشت و كودكاني بيمار و ناتوان را ، به ميراث خواهد گذاشت . در عشق چيزي
از جنون است و در زناشويي معنايي از سكون .
واژه ها تا چه هنگام معناي خويش را بر نخواهند تافت ؟
و كلمات كي پرده خواهند افكند ؟
آن كه نمي تواند در تنهائي با خويش باشد ، محكوم به مرگ
است .
شناختن زيبايي ، اجبار هستي است .
ديشب جنازه ي اندرز را به گورستان مي بردم .
اشتران مي گريستند و گورهايِ منتظر فرياد مي كردند . هنـگامي كـه پوستين
كهنه ي پدران خويش را به خاك مي سپردم ، تنها هم ايشان را ازخانه
ساختن در هجوم سيل و توفان - بر گسل هاي آشكار- سرزنش مي كردم . فردايِ آن
شب ، برادران و خواهرانم با اكثريت قاطع ، به برج سازي در باغچه هاي خانه ي
پدري رأي دادند . اكنون استخوان هاي لهيده ام - از عفونت گنداب ها - تمامي
زندگي هاي نهاده را مي گريد .
تعريف هايِ جـزمـي و ايستـا از « آفرينش » همواره محكوم به
نزديك ترين و قطعي ترين مرگ ها هستند .
انساني كه مرزها را مي شكند ايستايي را بر نمي تابد
و توانِ كشف و شناخت زيبايي را دارد و چنين است كه همواره در حال شدن و
بودن و دريافتن و گذشتن ، هيچ جزم و يقين ابدي را بر نخواهد تافت .
هيچ گاه « آفريدن » به معناي شناختِ « آفرينش » نبوده
است . اما همواره كساني لذت آفريننده گي را مي چشند كه اصالت « زندگي » را
، دريافته باشند .
شناخت زندگي و انسان اجبار و
ضرورتِ زيستن در اكنون است .
كسي كه به بيداد تن مي دهد ، خود زندگي را انكار
كرده است .
شناختن هستي و انسان ، تنها روش ممكن براي زندگيِ
كاميابِ انساني ، اما هرگز الزامِ همگاني نيست .
همواره جعلي ترين و خطرناك ترين تعريف ها از «
آفرينش » و انسان ، جزمي ترينِ آن ها بوده اند و هستند .
كسي كه مي گويد : " اين و نه هيچ چيز ديگر " بزرگ
ترين مانع رشد بوده و نارواترين و فريب آميزترين نگاه ها را - تنها با هدف
حاكميت بر ديگران - ارائه خواهد كرد .
تا انسان و زندگي وجود دارد ، هيچ شناخت و تعريفي از
هستي نمي تواند « كلام آخر » باشد ـ و دقيقا به همين دليل ـ هيچ شناختي نمي
تواند و نبايد ادعاي جاودانگي داشته باشد . اين است كه هر گونه "جزم انديشي
"محكوم به ايستايي و بطلان بوده وآبشخوري جز فريب و سلطه و ناداني ندارد .
براي هميشه بودن ، شايسته تر و گريز ناپذيرتر از
تعريفي سازنده ، ويران گر ، خود انكار و خود آفرين و همواره در حالِ
دگرگوني وجود ندارد .
كساني كه بتوانند زندگي و انسان را براساس شناختي
خود باور و خود انكار تعريف كنند و لحظه هايِ در حال گرديدن و شدن را در آن
بشناسند ، همواره آفريننده ترين انسان ها هستند .
هرچه به اوج نزديكتر شويم ، حضيض را بهترخواهيم ديد
. اما برايِ بهتر ديدن بايستي همواره چشماني نافذ ، نگاهي شكافنده و شكوفا
داشت و قدرت خلق و انكار هر فضيلتي را آموخت و تجربه كرد .
آن چه خود را تنها روايتِ آفرينش و سخنِ آخر مي داند
و برايِ انسان ها « نيك و بد » را تعريف و تعيين مي كند ، نوع و ريشه اي از
نيرنگ را در خويش پرورده و هم - درآغاز- دانائي و خِرد را ، بر مسلخ «
غريزه » قربان خواهد كرد .
هيچ گاه و هرگز هيچ حقيقتِ منحصري وجود نداشته و
نمي تواند وجود داشته باشد ، زيرا همواره حقيقت ها هستند و زيبائي و
زيبايان ، كه پي در پي به انكارِ خويش و آفريدن و تعريفِ روايت هايِ تازه و
ديگرگون - از هستي - برمي خيزند .
كثرت و گوناگوني و دگرگوني ، شدن و بودن و آفريدن
، همواره بستر گريزناپذيرِ آفرينش و زندگي است .
زيبايي درآفرينندگي است كه معنا و تعريف مي شود و
خلاقيت همواره نياز هستي و استمرارِ زندگي بوده است ، پيش از آن كه هيچ
خدايي برآن فرمان راند .
بگوئيد نيستم ، تا باشيد .
هنگامي كه بتوانيم « تنها » زندگي كنيم « آفريدن »
را خواهيم آموخت .
بگذاريد كودكان سخن به گويند ، خواهيد ديد كه مامِ
طبيعت ـ اين زيبايِِ فريبنده و خشمگين ـ از شما مي گويد ...
اخلاق نابودي است كه بودن را مي آموزد . اما تا
نباشي چگونه مي تواني بودن را ـ حتا با قدرت بر انهدام زندگي ـ بيازمايي؟
چگونه ؟
تا از همه چيز در نگذريم ، هيچ به كف نخواهيم آورد .
اما چون از خويش تن گذشتيم ، در لحظه خواهيم زاد .
ستم گري تنها آن نيست كه ديگران را قرباني كنيم .
بيداد آن است كه انسان « خويش » را رها كند و به ناروائي تن بسپارد .
برايِ دادگري ، هميشه بايد از بيداد گذشت .
بي شناختِ هستي و انسان ، چگونه مي توان آن را
تعريف و نقد كرد ؟؟ اما شناخت زندگي همواره الزام و ضرورت همگاني نبوده و
نخواهد بود .
بسياري از فيلسوفان و فرهيخته گان ، ياوه هاي بسيار
گفته اند ، اما همواره براي درگذشتن از ياوه هاي بسيار ، در آغاز بايد
روايات و تجربه هاي گوناگون را شناخت ، تا قادر به نقد و داوري آن ها گرديد
... بنابر اين گردونه يِ دريافت هايي كه هر روز خود را انكار مي كنند و
همواره درحال دگرگوني و حركت و تازه گي هستند ، گريزناپذيرترين پديده ي
حيات انساني ـ و نه غريزي ـ است ...
امروزه هنگامي كه انديشه ها و افسانه هايِ اهلِ باور را مي خوانم و در آن تامل مي كنم ، در شگفت مي شوم كه چگونه روزي همين افسانه هايِ گاه يا بيشتر زشت و مصنوعي و تقلبي و كپي برابرِ اصل را ، مي خوانديم و به آن دل مي داديم و آن قصه ها را باور مي كرديم ؟ چگونه است كه بزرگان ما نيز چيزي از حقيقتِ خويش و جهان را درك نكرده بودند ؟
چه عمقِ جهل و ناد اني و بيماري بايد جامعه اي را فرا گرفته باشد كه قرن ها و نسل ها مردماني با ادعاي ِ فرهيخته گي ، خود و جامعه و جهان را توجيه كنند و گول به زنند و گول بخورند ؟ آخر چگونه ممكن است ، هزاران سال بگذرد و دانشمندان و فيلسوفانِ قوم و ملتي نتوانند " حقيقت " را دريابند ؟ يا اگر تك آدم هايي چيزي را دريافته اند ، نتوانند – يا اجازه نداشته باشند - آن را برايِ ديگراني كه تحتِ حاكميتِ فكري و فرهنگيِ ايشان قرار دارند ، بيان كنند و توضيح دهند ؟
همواره بر پهن دشتي كه از آنِ گوناگوني ها و بزرگي
هاست ، درود مي فرستم .
هنگامي كه در كودكي از روستايِ پدرانم - به بهايِ
بي خانماني و رنجي دراز - مي گريختم ، هرگز گمان نمي بردم كه كوچكيِ دامنه
يِ زندگي و نگاه ، چگونه فضيلت هايِ انساني را ، در خويش دفن مي سازد و خود
به جعل فضيلتِ توجيه گري هم چون « قناعت » بر مي خيزد .
چگونه است كه شادكاميِ امروز را انكار و دريغ مي
كنيم ، اما هم آن را وعده به فرد ا مي دهيم ؟
انسان تنهاست و « تنها » خواهد ماند ، مگر آن كه
عشق را بشناسد و خويش تن را بيابد .
نگاهي كه اكثريت را محكوم و عوام و پيرو مي خواهد ،
هرگز نمي تواند آزادي و آگاهي را برتابد و همواره با نيرنگ و دروغ آميخته
خواهد ماند .
آيا انسان را هم زادي است ؟ پس چگونه تنهايي و
ناتواني خويش را ، خداوندي بر مي آورد « يگانه » چون خويش و تهي از ناتواني
و همانندي و مرگ ؟
هنگامي كه بزرگ ترين « بت » ها مي شكنند ، چه زود به
كوچكي و پوچيِ تمامي پديده ها و ساختارهايِ فرودست پي مي بريم ، گويا هرگز
هيچ بت و برگزيده اي و هيچ بند و كراني ، وجود نداشته است .
