گفت و گويِ ذهني – يادداشت هايِ هويتي ( 4 ) - سخن در اين بود كه اكنون ناچاريم در تماميِ گذشته هايِ هويتي و فرهنگيِ خويش تجديدِ نظر كنيم . بايد تازه و اكنوني ببينيم و بينديشيم . به گفته يِ سهراب " چشم ها را " بشوئيم و " جورِ ديگر " ببينيم . يا : چشم بگشائيم و به انديشه و شناخت انسانی لبخند بزنيم . - كلاه : آيا نگاهِ اكنونيِ " انسانِ ايراني " به خويشتن و هستي ، لزومِ بررسي و شناختِ مباحث و مقولات و پديده هايِ اجتماعي و هويتي و فرهنگيِ ديگر را پديد مي آورد ، يا خير ؟ " به عبارتِ ديگر " : پرداختن به فردا ، ما را در آغاز به سويِ شناختِ خويش و ساختارهايِ گوناگونِ ذهني و اجتماعي ، در ديروز و امروز هويتی خويش و ديگران سوق مي دهد ، يا نمي دهد ؟ - فرض بر اين است كه ما در بحثِ خود از مقدمات برآمده و می خواهيم در موضوع و ماهيت سخن بگوئيم ، نه پرداختن به مباحث و مقولاتي مربوط به گذشته و ساختارها و انديشه هايِ روا و ناروايِ ديروزي . - چه كسي گفته است مربوط به گذشته ؟ - كلاه : شما نمي گوئيد ؟ - گفتنِ من چيزي را عوض نمي كند . مگر نه اين كه داريم از سرزمين و هويتِ خويش و آن چه هم اكنون در جامعه يِ ما در حالِ رخ دادن است ، سخن مي گوئيم ؟ پس گريزي نداريم از اين كه تماميِ ساختارهايِ اكنونيِ جامعه و ذهنيت و شخصيتِ " انسانِ ايراني " را در امروز و اكنون بشناسيم و حتا ريشه هايِ بسياري ناروائي ها و بنيان هايِ به اصطلاح در حالِ فروپاشي - يا چنان كه شما مي گوئيد مربوط به گذشته - را بشناسيم و تعريف كنيم و اگر نه برايِ خويش ، برايِ جامعه و مردم توضيح دهيم و تبيين كنيم و ... - علاوه بر اين ، هم " خرافات " و هم " اسطوره " عمري به درازايِ تاريخ دارند و با ده سال و ده ها سال از بين نمي روند . مگر در كشورهايِ صنعتي و غربي اين مقولات از بين رفته است ، كه در اين جا از بين برود ؟ نمونه ی ترکيه – با تمام اشتراکات فرهنگی و اجتماعی – کافی نيست ؟ دين عمري به كهن ساليِ بشر بر رويِ خاك دارد ، يعني حتا پيش از تمدن هم ، انسان هر چه را كه از خود برتر ديده ، خدايِ خويش پنداشته و ساخته است . اين مقوله اي نيست كه بتوان به آساني در رابطه با بررسيِ ساختارِ اكنونيِ جامعه يِ ايران ، از آن گذشت . - كلاه : بگذريم و بازگرديم به موردِ خاصِ سخن و بحثِ خويش . - آري چنين است . اما بايد ببينيم و بدانيم كه در كجايِ زمان و فضا ايستاده ايم . درست است كه نمي خواهيم عينا تجربه يِ تمدنِ غرب را در دانش و شناختِ انسان و جهان تكرار كنيم . اما برايِ آزادي و آگاهي ، گريزي از فهمِ تمدن هايِ گوناگونِ بشري وجود ندارد و صد البته كه هم درآغاز ، بايد خويش و جامعه يِ خود را ، به خوبي بشناسيم و در آن تأمل كرده باشيم و با آگاهي در اين مقوله سخن بگوئيم . به عبارتِ ديگر: مي خواهيم بدانيم در كدام بستر از زمان و مكان قرار داريم ؟ و از کدام دانش و تمدن و آگاهي مي خواهيم برخوردار گرديم و در كجا و از كجا ، داريم سخن مي گوئيم ؟ - " ما بيرونِ زمان ايستاده ايم " - " نيما " اگر مي بود ، مي گفت : " چه بسا حرف ها مي توان زد * مي توان چون شبي ماند خاموش " - اشكالِ كار در آن جاست كه ما فكر مي كنيم – يعني نسلِ ما فكر مي كند - مي تواند دو نقش را با يكديگر ايفا كند ، دو نقشي كه متضادِ هم مي باشند و مهم تر آن که ما اخيرا گرفتارِ اين توهم شده ايم كه : مي توانيم نسلِ سازنده نيز باشيم . - خير ، نسلِ ما برايِ خرابي و ويراني آمد و همين كار را هم كرد و در خويش نيز ويران شد و سوخت . اين نسل ، حتا اگر پس از اين براي او قائل به نقش و تعهدي باشيم ، بازهم آن نقش تنها و تنها خراب كردن است ، نه چيزي ديگر . بهتر است كه هم چون گذشته های دردبار همه چيز را در هم نيآميزيم و قادر به تفكيكِ مسائل از يكديگر باشيم . - كلاه : معنايِ سخن شما آن است كه نسل هايِ انقلابِ 57 نقشي در سازندگي نداشته اند و پس از اين نيز نخواهند داشت ؟ - و باز جواب همان جواب خواهد بود كه : خير ،نقش داشته ايم و خواهيم داشت ، اما آن نقش - هم چون گذشته - خرابي و ويراني بوده است و می باشد . باور ندارم كه ما به توانيم سازنده نيز باشيم . شخصيتِ ما شكل گرفته و كامل شده است . ما ويران شده ايم و باور نداريم و مگر " نسلِ سوخته " يعني چه ؟ - كلاه : اين كه نهايتِ بدبيني و نوميدي است . تسليم شدن به مرگ است . - خير . اين نهايتِ اميد است . اميد به فردايي بهتر كه نقشِ نسل هايِ معاصر در آن فوق العاده مهم و تعيين كننده و حتا به يک معنا سازنده بوده است . سازندگي يعني چه ؟ ؟ زيربنائي ترين و اساسي ترين نقش را نسل های انقلاب 57 – و به ويژه نسل دوم و سوم – ايفا کردند و همين نسل سنگين ترين بارها را بر دوش داشته و تا به اين جا رسانده و رسيده است . آن چه من مي گويم اميد به جامعه و مردماني است كه هيچ شباهتي با تماميِ گذشته هايِ هويتي خويش ندارند و نسل هاي انديشه ورز و استوار و اكنوني ، انسان هاي آگاه و شايسته ای از نسل سوم و چهارم انقلاب 57 را - كه در عرصه هايِ گوناگونِ كشور و جهان بشری درخشيده و خواهند درخشيد – آموزش داده و برآورده است . اصولا جامعه ی متفاوت بل متضاد با گذشته را همين نسلِ دومی ها تحويل داده اند . ( حالا در چگونگی آن جداگانه بايد بحث کرد که چه بود و شد و آموزش داديم يا نداديم ؟ اما به هر حال نسل مستعد با اکثریت بی تفاوتش ، بهترين زمينه را برای پذيرش و آموزش فراهم می آورند و آورده اند . کجا نسل های گذشته اين گونه آمادگی پذيرش را داشتند ؟؟ شايد آموزش ندادن و رها کردنِ نسل توسط اکثريت جامعه ، يا آموزش های مذهبی که در مدارس و مساجد و تلويزيون ودیگر رسانه ها داده می شد و شد ، بهترين زمينه و آماده ترين ابزار را نیز در اختيارِ فعالان فرهنگی قرار داده است و ... ) و آن اکنون و فردا را ، ما امروزيان يعنی نسل دوم انقلاب 57 با فدا كردنِ جان و زندگيِ خويش ، برآورده و پرورده ايم و اين چيزِ كمي نيست . ما خود نیز سوخته ، اما برآمده ايم . كارِ نسل هايِ معاصر ، با اهميت ترين كارها و نقش ها در طولِ تاريخ و هويتِ ايراني بوده و خواهد بود و آن چه من مي گويم اميد به همه چيزي است كه اکنون در حالِ شدن و برآمدن است و ما شاهدش هستيم و نيز بنيان گذارش ... ( نسل اولی ها که جذبِ ثروت و قدرت شدند و به جبرانِ زندگی های ناکرده ، به رفاه و لوده گی روی آوردند ... و دیگر چه عرض کنم ؟ ) . - و مگر اين كم فضيلتي است كه ويران گر ، خود شاهد بنايِ باشكوه و استواري باشد كه بر گرده يِ " رنج " و فداكاري و جان بازي و زندگي نهادن او و نسل او بر آمده است و بنا شده است . به باورِ من نسل هايِ معاصر در طولِ تاريخِ حيات و تمدنِ ايراني ، بي سابقه و بي نظير بوده اند و هيچ دوراني از حياتِ چندين و چند هزار ساله يِ ايراني ، به پر باري و ارزشمندي و تعيين كننده گيِ دوران اكنوني و نسل های معاصر – به ويژه نسل دوم و سوم انقلاب 57 - نبوده و نيست . عكسِ آن چه که شما مي گوئيد " نوميدي و بدبيني " من آن را " اميدواري و خود باوري " مي نامم . " مي گويم و مي آيمش از عهده برون " - شما در چندين هزار سال هويتِ ايراني ، جامعه اي به خود باوري و خود آگاهي و خودساخته گی و از خود گذشتگيِ و ... نسل هايِ " انقلابِ 57 " نشان دهيد تا نظرم را تغيير دهم . ناآگاهيِ جامعه و انسان كه افتخاري ندارد و به راستی نسل های گذشته جز نادانی و پیروی کورکورانه و اتکاء به خِرد داشته یا نداشته ی مراجع خویش ، چه داشته اند ؟ و آیا جز این بوده است که نسل پدر من با ده یا صد پشت پیش از او ، جز کپی برابربا اصل یکدیگر ( نادانی و تقلید و سلب مسولیت اندیشیدن ) چیزی دیگری بوده اند و ... بگذريم . نمي خواهم در اين جا به اين بحثِ فرعي وارد شوم ، اما لازم است گفته باشم كه بارِ تماميِ عصرها و نسل هايِ گذشته و آينده را – هر دو – تنها و تنها نسل ها و جامعه يِ معاصرِ ايراني ، بر دوش گرفته است . اتفاقا من نقش و سهمِ فردائيان را كم و كم تر مي گيرم و می دانم . ساختن بر زمين و بنياني كه نسلي به بهايِ فداساختنِ خويش ، فراهم آورده و پي ريزي كرده است ، چندان كارِ دشوار و مهمي نيست . آن چه بايد بشود ، شده و همان است كه در دورانِ معاصر ، در زيربنائي ترين ساختارهايِ ذهني و اجتماعيِ جامعه ی اکنونی ايران ، برآمده و مستعد ترين زمينه های فرهنگی آماده شده است . - از آن گذشته مگر برايِ نسل هايِ امروزين ، اين كم فضيلتي است كه - دستِ كم- خود شاهد و ناظر بر اين نوسازي و بازسازي و آفريننده گي باشند ؟ حالا چه اندازه مي توانند خود در اين ساختمان به كار آيند و آمده اند ، بسته به فرد و اراده و ديروز و امروزِ او و برآمدن یا برنیامدن اوست ... - و سرانجام كلاه : يعني ما كماكان بايد ويران گر باشيم و خراب كنيم و به پيش به رويم ؟ و همين طور تا كي و كجا ؟ - تا آن جا و هنگامي كه آن غنچه بشكفد . آن نوزاد به راه بيفتد و آن بنايِ استوارِ " دانش " و " آزادي " و كاميابيِ " انسانِ ايراني " برآيد و تضمين شود . به گفته يِ همان كه گفته : تا آن " كودكِ دوره يِ طلايي " گام در راه گذارد و نقشِ خويش را كه ساختن جامعه ای آگاه و آزاد بر مبنای خِرد و شناختِ زمينی انسان است ، بر اين بنايِ ويران و تسطيح شده و مستعد بازسازی و ايفا كند . - انگار دستِ كم دو نسل فدا شده است ، تا بنايِ " ايرانِ آزاد و آگاه و آباد و شادكام " نهاده شود . - بلی چنين است ، باز " نسلِ سومي " ها ممكن است در سازندگيِ فردا نيز نقشي داشته باشند . يا به هر حال اميد به مشاركت و حضور در جامعه يِ كاميابِ فردا را دارند . ما " نسلِ دومي " ها كه : بسياري مان جان باختيم ، يا گذرانِ رنج بار و محدود و محروم و ممنوعمان را در زندان های کوچک و بزرگ به سَر آورديم و آن چه بود که سوختيم و تمام شد و به راستی معلوم نيست که چه تعدادمان آن جامعه يِ " ايده آل " را ببينيم و شاهد شکفتنش باشيم ؟ - از " نسلِ اولي " ها هم ، همان اشاره کافی است که ديديم و می بينيم و نیاز به بحث چندانی ندارد . " نسلِ سوم " هم حداقل فرصتِ زندگي در آينده را دارد ، اما اين تنها " نسلِ دومِ انقلابِ 57 " بود كه سوخت و ساخت و برآمد ، یا بر نیامد و گذاشت و گذشت و رفت یا هم چنان حسرت به دل دارد می میرد و می رود ... - و فعلا بس كنيم و همگي به ايرانِ آزاد و آباد و آگاه و شادكام فردا بينديشيم و به " انسانِ نو " و خِرد ورز و شايسته يِ ايراني در امروز و فردای جامعه و کشور درود بفرستيم .
والتمام
# posted by محمدرضا زجاجی @ ۱۱:۰۱ بعدازظهر 0 comments
دولت ها جز به منظور و در مسير از بين بردن خويش و ايجاد آگاهي و اخلاقِ خودگردانيِ عمومي در آحاد مردم ، مشروعيت حضور ندارند و جامعه يِ برتر انساني ، مجموعه ي آگاه و شادكام و خودگرداني است كه بي نياز از هر پاداش و مجازاتي، بينِ كاميابي خود و ديگران جمع كرده و آگاهانه و فطرتا، به نيكي ها وفادار و پاي بند باشد .
ناداني تنها و بزرگ ترين ميراثِ گذشته گاني است که همواره خود را روايتِ منحصر هستي مي شمردند .
" دانائي " زيستن در نشئه ي وصف ناپذيري است که غرور بودن و آفريدن و " بي نيازي " را مي آموزد و هر آن چه « رنج » را به هيچ مي شمرد .
آن كه از حجاب در نگذشته زيبايي را نشناخته است .
درود بر هنگامه اي كه پرده ها فرو افتند . رنگ و بوي زشتي را ، چگونه روي
به گردانيم ؟
بزرگي را كه مي گفت : « درد انسان متعالي ، تنهايي
و عشق است » گفتم : آن كه در عشق ناتوان باشد ، محكوم و بايسته ي
تنهايي است .
عشق ورزيدن ، آزادي ِ دو تن در خواستن و دوست
داشتنِ يكديگر ، نخستين اصلِ شاد زيستن است و زندگي هيچ اصالتي- جز
خويش- را بر نمي تابد .
بت پرستيدن و بت شكستن و بت ساختن و بت شدن و خود
شكستن ، تمام « بت » است و بت سازي ... چه آسوده و زيباست آن كه آفرينش را
، چنان كه هست مي بيند و در مي يابد و چندان تواناست كه از هر بتي بي نياز
است . تنها انسان ناتوان ، توانايي را بتِ خويش مي سازد . انسانِ
توانا كمبودي نمي بيند و نمي شناسد . او هر چه را بخواهد به دست مي آورد و
بر هرچه بينديشد تواناست و نيازي به تكيه گاه ندارد . تنها پيران و
بيمارانِ ناتوان هستند كه به ديوارها تكيه مي كنند .
آرزو ، اميد و آينده ، واژه گانِ مجعولِ ناتواني است
. هنگامي كه ناكاميِ خويش را ، فردايي مي سازيم ، هم امروز را نهاده ايم .
اگر درلحظه زندگي كنيم ، چيزي را فرو نگذاشته و همواره خواهيم زيست .
آن چه به شمار مي آيد تنها حال است و تاريخ
ابزار و دانشِ مورخ - و نه ظرفِ زندگي- است . « زندگي » ظــرفِ اكنون است
، و آينده وجود ندارد . آن چه قابلِ لمس و شهود است ، لحظه هايند و اكنون
نه گذشته و نه فردا .
هنگامي كه پرده ها هم چنان فرو افتاده و ديده ها بسته
است ، چشمان و زبان هاي گشاده ، كدامين نگاه و مخاطب را خواهند يافت ؟
خفته گان و مرده گان ازجنسِ سخن نيستند .
آن كه به انتظارِ نيكي منفعل مي نشيند ، تنها -
آن را - انكار مي كند . درحالي كه كمالِ مطلوب ، انكار نيكي و جست و جوي
ِزيبايي است . انكار همواره راهي به جست و جو و تصديق رها ساختنِ موضوع
و چشم بستن برحقيقت است . آدمي چيزي را باور مي كند كه از اثباتِ آن نا
توان باشد . آگاهي و فهم ، از مقوله ي تفسير و تبيين و تحليل است و با
واژه و انديشه سر و كار دارد . اما باور ازمقوله ي تقليد و پذيرش
و ناداني است .
سخن گفتن از روشنايي درتاريكي و سياهيِ شب ، گام زدن
درخواب است و چيزي از جنسِ كابوس .
حقيقت از جنسِ فهم و شناخت و از بيان و واژه بي نياز
است . آن حقيقتي كه نيازمند توضيح و اثبات و توجيه باشد ، چيزي ازجنسِ
تاريكي به همراه دارد و همواره مكرانديش و توجيه گر ، باقي خواهد ماند .
انسان تنها حقيقتِ موجود و تنها تحليل گر هستي است و اگر روزي آزاد زيسته
و آزادي را شناخته است ، دوباره نيز آزاد خواهد زيست و آزاد خواهد بود
. ( حتا اگر ناچار شود دوباره به جنگل باز گردد ) .
کسي که نتواند انسان و خِرد را باور کند ، شايسته ي زندگي – به ويژه در فردا و فرداها – نخواهد بود .
هنگامي كه پرده ها فرو افتند ، به ناگاه درخواهيم
يافت كه تمام در بندِ شكل و پوسته بوده ايم ، نه مغز و محتوا .
با همان شتابي كه روز بر شب چيره مي شود ، به ناگاه
درخواهيم يافت كه « هيچ » نبوده ايم ، غَره به تاريكي و نعره زنان در سياهي
.
عارفان و صوفيانِ ما ، بيش از آن كه بيان كننده ي رمز
گون حقيقت باشند ، خود حجابِ آن بوده اند .
بندگي و زنجيري كه ناداني بر دست و پايِ انسان مي
گذارد ، در همان حالي كه به سستي پوسيده ترين نخ ها ست ، ستبرترين و محكم
ترين و ديرپاترين زنجيرهاي پولادين را ، برشخصيتِِ « انسان » استوار مي
سازد و جز به بهاي نيستي و مرگ گسسته نمي شود و بر نمي خيزد .
اگر به معناي واژه ها - در امروزِ جامعه - نگاهي با
تأمل داشته باشيم ، به خوبي و به زودي در خواهيم يافت كه چه تحولي در حالِ
وقوع است . هر كسي كه اهل تأمل و دقت و قادر به تحليل باشد ، به خوبي تهي
شدنِ واژگانِ فارسي را ، از معنايِ معهود و مرسوم و منظورِ خويش- در اكنونِ
جامعه - در خواهد يافت و به پوچي الفاظي كه بام تا شام ، موردِ استفاده ي«
خاص » و « عام » است ، خواهد خنديد .
آن چه از آسمان مي آيد زميني است و هر زميني ،
حاصلِ خويش را بَر مي دهد . خوشا سرزمين هاي سر سبز ، بارور و شكوفا . خوشا
بي كراني ها ، بزرگي ها و بلنداي نگاهِ فرزانه گان و خوشا « انسان » و
زندگي زميني او .
آدميان چگونه مي توانند راجع به چيزي كه هرگز نديده ،
لمس نكرده و آن را نشناخته اند ، اين گونه با قطع و يقين سخن به گويند ؟
انگار قلويِ ايشان است و خود زادنش را گواه بوده اند . تنها احمقان و
ناآگاهان مي توانند - با چنان قطعيتي- سخن به گويند .
فيلسوفان و متكلمانِ ايراني ، هنگامي كه پرده هاي
آويخته را ديده اند ، در رسيدن و دريدنِ آن ها كوشش كرده اند و به هنگام -
نيز- برآشفته از غوغاي عوام و نادرستي ها ، روي پوشيده اند . خوشا آن كه
كلامي از ايشان شنيده باشد . اما چه بسياري از آن ها كه در همان گام هاي
نخست و ميانه ، كوري و ناتواني خويش را ، در زنگار كلماتِ فريبنده نهفته اند
و همواره ناداني خود را ، در هياهوي پيروان و دشنه هاي تعصب ، پنهان ساخته
اند . كوچكي هم ايشان بود كه انسان را ، به « رَحم » برانگيخت .
در شگفتم از آن كه : چگونه اهلِ سخن از خداي خويش
مي خواهند ، تا آبرويِ ايشان را حفظ كند ؟ و مردمان نيز ، براين دعا آمين
مي گويند . آيا لحظه اي نمي انديشند كه اين دعا ، بهترين گواه بر
دو شخصيتي بودن ايشان ، پليدي باطن و فريبنده گي ظاهر و درخواست شركتِ
خداوند در مكر و ظاهر آرايي و عدم افشاي زشتي هاي دروني و شخصيتي ايشان
است ؟
زيستن با دو شخصيت ـ يا چند تا ؟ـ تنها بايسته ي آدمك
هاي كوچك و زبون - يا مستأصل- است .
آدمك ها زشتي و پليدي را حيواني مي پندارند و نيكي
را روح خدا در كالبدِ آدمي مي نامند . اما من هيچ حيواني را نيافته
ام كه بتواند چيزي را ، در خويش بيآرايد و پنهان سازد و اين تنها آدميانند
كه از روح خدا كمك مي گيرند ، تا زشتي و عفونتِ خويش را پنهان
سازند .
حيوان با « غرايزِ » خويش مي زِيد ، اما آدمك ها از «
غرايزِ » خود شرم دارند و همواره آن ها را ، در لايه هايي از نيرنگ و ريا
مي آرايند . گويا از زيستنِ خويش شرمگين و پشيمانند...
زندگي با « غريزه » گناهي است نابخشودني بر « انسان »
و چنين آدمياني ، بايد كه برخويشتن به گريند ...
گيتي را زندان دانستن- يا زندان ساختن - بايسته ي مرگ
انديشانِ شب روي است كه از زندگي و
انسان انتقام مي طلبند . و چه خوش فرموده است :
اما اين كه او از ساخته هاي خويش انتقام مي گيرد ، گناهي به ضدِ « خوش
ذوقي » است .
(نيچه)
مي گويند :
" خداوند بهترينِ مكر كنندگان است " اما قادرِ مطلق را ، چه نيازي
به مكر است ؟ و مگر اراده يِ او را عينِ فعل نمي دانيد ؟ آن كه چون مي گويد
: بشو مي شود ، چگونه دام مي گسترد ؟ آيا هنگامِ آن نرسيده است كه واژه
ها را دوباره معنا كنيم ؟ ؟
ميراثِ گذشته گان ناداني و فريب است . دانايان را در
اين مرزبوم اندك و تنها - يا بر دار - توان ديد .
آن كه بي مستي،ادعاي خدا كند : مست است يا دروغ
گو ، يا كه از خدا هيچ نمي داند ...
ميوه ي "
جاودانه گي "و شناختِ هستي كه انسان را به
جرم خوردن از آن ، گناه كارِ ابدي دانسته و از بهشتِ خويش اخراج مي كنند ،
اكنون در برابر آدمي رخ نموده است ... و خوشا معرفت هاي ربوده شده از
خدايان . خوشا زندگي . خوشا انسان . فراخناي انديشه بر انسان مبارك
باد ...
هيچ حقيقت واحدي جز زندگي زميني انسان وجود ندارد .
منِ انديشه گر ، ضرورتِ فرداست
ستم تباه كننده ي هستي است .
چرا بودن ، در فردا بودن است .
هميشه زيباترين تجربه هاي امروز ، فردا را ساخته اند .
خويشتن را
تقدير فردا بشناسيد تا در امروز
زندگي كنيد .
زندگي كردن در امروز ، درك فرداست .
خود انديشي ، آفريننده گي است .
بخشنده گي ، غرور بودن است .
با خود زيستن ، آموختن بي نيازي و آفريدنِ خويش است
.
انكار و ترديد ، بزرگ ترين آفريننده گي هاست .
خانواده و زناشويي ، يادگار ادوار كودكي و نادانيِ آدميان
پيشين است ولي « عشق » پديده ي آگاهي و شناخت و حاصل دوست داشتن ، خواستن و
شاد بودنِ بالغان و فرهيخته گان است . عشق زندگي مي سازد و بي كراني ها را مي
طلبد ، اما خانواده و زناشويي حاصلي از نفرت ، تجاوز ، اجبار و عادت را در پي
خواهد داشت و كودكاني بيمار و ناتوان را ، به ميراث خواهد گذاشت . در عشق چيزي
از جنون است و در زناشويي معنايي از سكون .
واژه ها تا چه هنگام معناي خويش را بر نخواهند تافت ؟
و كلمات كي پرده خواهند افكند ؟
آن كه نمي تواند در تنهائي با خويش باشد ، محكوم به مرگ
است .
شناختن زيبايي ، اجبار هستي است .
ديشب جنازه ي اندرز را به گورستان مي بردم .
اشتران مي گريستند و گورهايِ منتظر فرياد مي كردند . هنـگامي كـه پوستين
كهنه ي پدران خويش را به خاك مي سپردم ، تنها هم ايشان را ازخانه
ساختن در هجوم سيل و توفان - بر گسل هاي آشكار- سرزنش مي كردم . فردايِ آن
شب ، برادران و خواهرانم با اكثريت قاطع ، به برج سازي در باغچه هاي خانه ي
پدري رأي دادند . اكنون استخوان هاي لهيده ام - از عفونت گنداب ها - تمامي
زندگي هاي نهاده را مي گريد .
تعريف هايِ جـزمـي و ايستـا از « آفرينش » همواره محكوم به
نزديك ترين و قطعي ترين مرگ ها هستند .
انساني كه مرزها را مي شكند ايستايي را بر نمي تابد
و توانِ كشف و شناخت زيبايي را دارد و چنين است كه همواره در حال شدن و
بودن و دريافتن و گذشتن ، هيچ جزم و يقين ابدي را بر نخواهد تافت .
هيچ گاه « آفريدن » به معناي شناختِ « آفرينش » نبوده
است . اما همواره كساني لذت آفريننده گي را مي چشند كه اصالت « زندگي » را
، دريافته باشند .
شناخت زندگي و انسان اجبار و
ضرورتِ زيستن در اكنون است .
كسي كه به بيداد تن مي دهد ، خود زندگي را انكار
كرده است .
شناختن هستي و انسان ، تنها روش ممكن براي زندگيِ
كاميابِ انساني ، اما هرگز الزامِ همگاني نيست .
همواره جعلي ترين و خطرناك ترين تعريف ها از «
آفرينش » و انسان ، جزمي ترينِ آن ها بوده اند و هستند .
كسي كه مي گويد : " اين و نه هيچ چيز ديگر " بزرگ
ترين مانع رشد بوده و نارواترين و فريب آميزترين نگاه ها را - تنها با هدف
حاكميت بر ديگران - ارائه خواهد كرد .
تا انسان و زندگي وجود دارد ، هيچ شناخت و تعريفي از
هستي نمي تواند « كلام آخر » باشد ـ و دقيقا به همين دليل ـ هيچ شناختي نمي
تواند و نبايد ادعاي جاودانگي داشته باشد . اين است كه هر گونه "جزم انديشي
"محكوم به ايستايي و بطلان بوده وآبشخوري جز فريب و سلطه و ناداني ندارد .
براي هميشه بودن ، شايسته تر و گريز ناپذيرتر از
تعريفي سازنده ، ويران گر ، خود انكار و خود آفرين و همواره در حالِ
دگرگوني وجود ندارد .
كساني كه بتوانند زندگي و انسان را براساس شناختي
خود باور و خود انكار تعريف كنند و لحظه هايِ در حال گرديدن و شدن را در آن
بشناسند ، همواره آفريننده ترين انسان ها هستند .
هرچه به اوج نزديكتر شويم ، حضيض را بهترخواهيم ديد
. اما برايِ بهتر ديدن بايستي همواره چشماني نافذ ، نگاهي شكافنده و شكوفا
داشت و قدرت خلق و انكار هر فضيلتي را آموخت و تجربه كرد .
آن چه خود را تنها روايتِ آفرينش و سخنِ آخر مي داند
و برايِ انسان ها « نيك و بد » را تعريف و تعيين مي كند ، نوع و ريشه اي از
نيرنگ را در خويش پرورده و هم - درآغاز- دانائي و خِرد را ، بر مسلخ «
غريزه » قربان خواهد كرد .
هيچ گاه و هرگز هيچ حقيقتِ منحصري وجود نداشته و
نمي تواند وجود داشته باشد ، زيرا همواره حقيقت ها هستند و زيبائي و
زيبايان ، كه پي در پي به انكارِ خويش و آفريدن و تعريفِ روايت هايِ تازه و
ديگرگون - از هستي - برمي خيزند .
كثرت و گوناگوني و دگرگوني ، شدن و بودن و آفريدن
، همواره بستر گريزناپذيرِ آفرينش و زندگي است .
زيبايي درآفرينندگي است كه معنا و تعريف مي شود و
خلاقيت همواره نياز هستي و استمرارِ زندگي بوده است ، پيش از آن كه هيچ
خدايي برآن فرمان راند .
بگوئيد نيستم ، تا باشيد .
هنگامي كه بتوانيم « تنها » زندگي كنيم « آفريدن »
را خواهيم آموخت .
بگذاريد كودكان سخن به گويند ، خواهيد ديد كه مامِ
طبيعت ـ اين زيبايِِ فريبنده و خشمگين ـ از شما مي گويد ...
اخلاق نابودي است كه بودن را مي آموزد . اما تا
نباشي چگونه مي تواني بودن را ـ حتا با قدرت بر انهدام زندگي ـ بيازمايي؟
چگونه ؟
تا از همه چيز در نگذريم ، هيچ به كف نخواهيم آورد .
اما چون از خويش تن گذشتيم ، در لحظه خواهيم زاد .
ستم گري تنها آن نيست كه ديگران را قرباني كنيم .
بيداد آن است كه انسان « خويش » را رها كند و به ناروائي تن بسپارد .
برايِ دادگري ، هميشه بايد از بيداد گذشت .
بي شناختِ هستي و انسان ، چگونه مي توان آن را
تعريف و نقد كرد ؟؟ اما شناخت زندگي همواره الزام و ضرورت همگاني نبوده و
نخواهد بود .
بسياري از فيلسوفان و فرهيخته گان ، ياوه هاي بسيار
گفته اند ، اما همواره براي درگذشتن از ياوه هاي بسيار ، در آغاز بايد
روايات و تجربه هاي گوناگون را شناخت ، تا قادر به نقد و داوري آن ها گرديد
... بنابر اين گردونه يِ دريافت هايي كه هر روز خود را انكار مي كنند و
همواره درحال دگرگوني و حركت و تازه گي هستند ، گريزناپذيرترين پديده ي
حيات انساني ـ و نه غريزي ـ است ...
امروزه هنگامي كه انديشه ها و افسانه هايِ اهلِ باور را مي خوانم و در آن تامل مي كنم ، در شگفت مي شوم كه چگونه روزي همين افسانه هايِ گاه يا بيشتر زشت و مصنوعي و تقلبي و كپي برابرِ اصل را ، مي خوانديم و به آن دل مي داديم و آن قصه ها را باور مي كرديم ؟ چگونه است كه بزرگان ما نيز چيزي از حقيقتِ خويش و جهان را درك نكرده بودند ؟
چه عمقِ جهل و ناد اني و بيماري بايد جامعه اي را فرا گرفته باشد كه قرن ها و نسل ها مردماني با ادعاي ِ فرهيخته گي ، خود و جامعه و جهان را توجيه كنند و گول به زنند و گول بخورند ؟ آخر چگونه ممكن است ، هزاران سال بگذرد و دانشمندان و فيلسوفانِ قوم و ملتي نتوانند " حقيقت " را دريابند ؟ يا اگر تك آدم هايي چيزي را دريافته اند ، نتوانند – يا اجازه نداشته باشند - آن را برايِ ديگراني كه تحتِ حاكميتِ فكري و فرهنگيِ ايشان قرار دارند ، بيان كنند و توضيح دهند ؟
همواره بر پهن دشتي كه از آنِ گوناگوني ها و بزرگي
هاست ، درود مي فرستم .
هنگامي كه در كودكي از روستايِ پدرانم - به بهايِ
بي خانماني و رنجي دراز - مي گريختم ، هرگز گمان نمي بردم كه كوچكيِ دامنه
يِ زندگي و نگاه ، چگونه فضيلت هايِ انساني را ، در خويش دفن مي سازد و خود
به جعل فضيلتِ توجيه گري هم چون « قناعت » بر مي خيزد .
چگونه است كه شادكاميِ امروز را انكار و دريغ مي
كنيم ، اما هم آن را وعده به فرد ا مي دهيم ؟
انسان تنهاست و « تنها » خواهد ماند ، مگر آن كه
عشق را بشناسد و خويش تن را بيابد .
نگاهي كه اكثريت را محكوم و عوام و پيرو مي خواهد ،
هرگز نمي تواند آزادي و آگاهي را برتابد و همواره با نيرنگ و دروغ آميخته
خواهد ماند .
آيا انسان را هم زادي است ؟ پس چگونه تنهايي و
ناتواني خويش را ، خداوندي بر مي آورد « يگانه » چون خويش و تهي از ناتواني
و همانندي و مرگ ؟
هنگامي كه بزرگ ترين « بت » ها مي شكنند ، چه زود به
كوچكي و پوچيِ تمامي پديده ها و ساختارهايِ فرودست پي مي بريم ، گويا هرگز
هيچ بت و برگزيده اي و هيچ بند و كراني ، وجود نداشته است .
