گفت وگويِ ذهني – يادداشت هايِ هويتي ( 2 ) از آرشيو خانه – بيات خواري
گفتيم كه : اكنون قومِ ايراني به جائي رسيده است كه بيش از هر چيز نياز به " فهم " و هشياري دارد . و ناچار است بسياري ازساختارهايِ در حالِ فروپاشي را بازسازي كند ، لذا بايد مراقب بود تا هر چيزي در جايِ خودش قرار داشته باشد . در مقاله يِ گذشته به موضوعِ دين و جايگاهِ آن در ساختارِ كنونيِ جامعه ي ايران رسيديم و از آن سخن مي گفتيم ... اكنون بحث را ادامه مي دهيم . - ولي اگر كلِ موردِ بحثِ ما را زمان حل كرده باشد ، چه ؟ - كرده باشد ، يا مي كند ؟ به نظرِ من سخن در همين نكته است . اولا- در همان جوامعي هم كه مدعي هستيم موضوعِ دين حل شده ، باز ادعايِ پوچي است . ثانيا – تا به دخالتِ زمان اعتراف كرديم ، خود به خود سخنِ نخستينِ من تاييد خواهد شد كه برايِ رسيدن به سرمنزلِ نيكي و بهزيستي و برايِ داشتنِ يك جامعه يِ به سامان وآگاه ، يعني ورود به دنيايِ مدرن و دست يافتن به انساني ديگر و نو ، ناچار بوده وهستيم كه مراحلي از زمان را بگذرانيم و در اين مراحل نيز بايد كارهائي را انجام دهيم و ساختارهايِ گوناگون را متحول سازيم يا برچينيم . - بايد " آگاهي " و " آزادي " به مردماني كه سده هايِ بسيار از آن ها دريغ شده است ، بازگردد و ذهن و شخصيتِ ايراني و شرايطِ اجتماعي نيز ، بايستي چنان مساعد باشد كه مردم بتوانند يا خود را به صورتِ انسان هايي آگاه و آزاد در آورند ، يا نسلِ ديگري را برايِ چنان شرايطي آماده سازند . و اين شدن و گشتن مرحله اي بسيار حساس و فرهنگي است ، هر چند كه اكنون " سياست " آن مقولاتِ فرهنگي و زير بنائي را به خود آلوده باشد . اين ها كارهايي است كه بايد بشود و كار در زمان و مكان انجام مي گيرد ، نه در ذهن و به صورتِ انتزاعي . هيچ بي راهه و ميان بر و گريزگاهي نيز ، از اين دگرگوني وجود ندارد . مگر اين كه جامعه و زمان را نشناخته باشيم . يا دوباره گرفتارِ " وهم " ها و شكل هايِ تازه اي شده باشيم و نخواهيم به نجات و بهروزي و شادكاميِ " انسانِ ايراني " پا به پايِ تمامي مردمانِ آگاه و آزاد و برخوردارِ جهان بينديشيم و برخيزيم . - مي دانيد چيست ؟ عموم حذفِ قرارداديِ " دين " را از حياتِ سياسيِ يك جامعه – چنان كه در تركيه از جوامعِ مسلمان و اروپا از جوامعِ مسيحي عمل شده است – به منزله يِ حذف و حلِ كلي و اساسيِ موضوع مي گيرند و مي پندارند اگر حاكميتِ سياسي و قدرت از قشري سلب شد ، ديگر موضوع حل و تمام شده است . يا در طولِ زمان خواهد شد . اما اندك دقت و توجه و مطالعه در تاريخ و جامعه يِ هريك از اين كشورهايِ توسعه يافته ، آشكار مي سازد كه چنين نيست و دين همواره همراهِ بشر بوده است و خواهد بود . به عبارتِ ديگر دين هم زادِ انسان است . - كلاه : من اين نظر را قبول ندارم . مي خواهيد استدلال هايم را بشنويد ؟ - فعلا خير . از موضوع فاصله نگيريم . بحثِ دين را مي توان در جايِ خودش و جداگانه بررسي كرد . مسئله اين است كه ما ايرانيان هم اكنون با اين مشكلِ بزرگ روبرو هستيم كه هيچ چيزي در جايِ خودش قرار ندارد و ساختارهايِ زير بنائيِ جامعه نيز در حالِ فروپاشي است . تماميِ سنت ها و قراردادها و معيارهايِ گذشته دارد پوچي و بيهودگي و ايستائيِ خود را نشان مي دهد و بت هايِ كوچك و بزرگ در حالِ شكستن هستند . - پس از باختِ مفتضحانه و مسئله دارِ تيمِ مليِ فوتبالِ ايران به بحرين ، مردم به هواداريِ تيمِ بيگانه يِ پيروز برخاستند و شعار ميدادند : « كاپيتانِ تيمِ ما ، خشايارِ مستوفي » . - قهرمانانِ ملي مضحكه و مسخره يِ خاص و عامند و واژه هامان رنگ باخته و خلاصه اين كه جامعه در حالِ پوست انداختن و ديگرگون شدن است ، چنان كه ناچاريم اين " پروسه " را طي كنيم . - كلاه : مهم گذشتن از اين مرحله است . بحث و سخنِ ما نيز در چگونگيِ اين گذار است . همه مي دانيم و گمان مي كنم اكنون ديگر بر بسياري پوشيده نيست كه چيزهائي دارد خواهي نخواهي دگرگون مي شود . بايد باور كنيم كه " امروز از جنسِ ديروز نيست " . - آن چه در جامعه يِ ايراني رخ داده يا رخ مي دهد – به باورِ من – بزرگ تر از آن است كه به توانيم به سادگي از كنارِ آنبگذريم . دستِ كم دو نسل از گزيده ترين نسل هايِ ايراني هدرشده و مي شود تا شايد فرزندانِ ما در ايراني آباد و آزاد ، در رفاه وشادكامي و آگاهي و برخورداري زندگي كنند . به باورِ من ، نسلِ دومِ " انقلاب 57 " و نيز نسلِ سوم و چهارم كه بسترِ اين دگرگوني و سازندگي هستند فدا شده اند و مي شوند تا به چنان ايراني كه شما مي گوئيد اميدوار باشيم . وبگذاريد اين را هم بگويم كه – به باورِ من- در تماميِ طولِ تاريخ و تمدن و هويتِ ايراني ، هرگز و در هيچ عصر و شرايطي نسلهايي گزيده تر و آگاه تر و توانا تر از نسل هايِ معاصر و اكنوني وجود نداشته است و شايد هم كه ديگر چنين نسل ها و انسان هايي بهوجود نيايد و در اين سرزمين نيز " غروبِ خدايان " فرا رسد و بت ها بشكنند و انسانِ ايراني به آگاهي و آزادي و شادكامي دست پيدا كند . - غرض اين است كه چنين سرمايه ها و نسل ها و توان هايي ارزان به دست نمي آيد ، تا آن را ارزان رها كنيم وفرو گذاريم . اين مسئله چيزي نيست كه بتوان از كنار آن به آساني گذشت . اين است كه مي گويم بايد دقت و مراقبت كرد تا چيزي فرو گذار نشود و نادرستِ ديگري بر نيايد ... اين وظيفه و نقش و تعهدِ روشن فكران و انديشمندان و فرهيخته گانِ ايراني است كه اگر درآن اهمال كنند ، هرگز بخشوده نخواهند بود . كلاه مي گويد : ببخشيد ، روشن فكرانِ ايراني – در گذشته و اكنون – چنان ساده انگار و سطحي برخورد كرده اند كه خود و جامعه را به بن بستِ كنوني دچار ساخته اند . - آشكار است كه روشن فكر نيز از جامعه بر مي خيزد و ريشه مي گيرد و طبيعي است كه چون جامعه اي سطحي و متوسط و ناتوان- يا احيانا فاسد و گرفتارِ شكل و پوسته باشد - روشنِ فكرِ آن جامعه نيز همان را نمايندگي خواهد كرد ، چنان كه كرده است و مي بينيد . - اين سطحي نگري و نا آگاهي وگرفتارِ شكل ومناسك بودن ، برايِ تماميِ ايرانيان و از جمله جامعه يِ روشن فكري – به ويژه در صد ساله يِ گذشته – بهايِ سنگيني داشته است . حضرات گاهي امر بر خودشان هم مشتبه مي شود و انگار " ابزار " را با " غايات " عوضي مي گيرند . البته حق و حرمتِ روشن انديشان و فرهيخته گانِ درد آشنايِ ايراني را – هرچند انگشت شمار و اندك – ناديده نمي گيريم و نگرفته ايم . -كلاه : به موضوع باز گرديد . - ببينيد . نسلِ من برايِ ويراني آمد . از همان اول با بنايِ كهن و سنتيِ جامعه مشكل داشت و با آن مبارزه كرد و هر چه راكه سرِ راهش ديد ويران نمود . بديهي است كه خودش نيز سوخت و ويران شد و نتوانست از مواهبِ زندگي وحتا روزمره گي هايِ اكثريت بهره مند شود ، زيرا كه با جامعه يِ سنتي و معيارهايش سرِ جنگ داشت و نمي توانست آن ها را به پذيرد ، جامعه و مردم و انسانِ نو هم كه هنوز تا كنون داريم حرفش را مي زنيم . اين است كه " نسلِ دوم " در برزخي از دشواري ها و " رنج " ها و بي تابي ها و سوختگي ها و ويراني ها گذراند و بيشترين بها را پرداخت . - كلاه : شما ها نه خودتان آرامش داشتيد و نه گذاشتيد اطرافيانتان در آرامش زندگي كنند ... - نسلِ فرزندانِ من نيز متاسفانه در شرايطي رشد كرده اند كه حداكثر انسان هايي آماده و بي تفاوت – و البته با توانِ جواني و ابزارِ امروزين – بار آمده اند . از ضايعاتِ فراوانش سخن نمي گويم . - كلاه : دورانِ " تكثير" و آدم هايِ متوسط است . عصرِ غولان گذشته و نسل هايِ اكنوني - حساب شده - برايِ پذيرشِ شرايط و ساختارهايِ ديگرگونِ انساني كه ايرانيان در صد ساله يِ گذشته ، بلكه تمامِ تاريخشان از آن فرار كرده اند ، بار آمده و تربيت شده اند . - مي شود هم گفت : نسل هايِ اكنوني بسياري از تضادها و درگيري هايِ ذهني و شخصيتي و اجتماعيِ ما را ندارند و از ابزارِ بيشتري برايِ زندگي و شناختِ خويش و جهان و آفرينش برخوردارند . مي توان اميدوار بود كه نوه هايمان زندگيِ خوبي داشته باشند و سلامتي و شادكامي و آزاد و آگاه بودن را ، به رقص برخيزند . - كلاه : بسيار بدبينانه است . شما عاملِ پيشرفت و تكنولوژي و زمان را ناديده گرفته ايد . - خير ، بسيار واقع بينانه و گاه حتا خوش بينانه است . بگذرم از اين كه نسلِ ويراني بايد هم كه بدبين و شكاك باشد و گرنه نمي تواند چيزي را خراب يا آباد كند . از آن گذشته ، تكنولوژي " ابزار " است و ابزار را انسان مي سازد و هميشه داشته است . عاملِ تعيين كننده و مهم توانِ ذهنِ بشري و" دانش " و ارتباطات و تبادلِ تجربه ها و روايت هايِ گوناگون انساني است . تكنولوژي وسيله است نه غايت . اما به محضِ اين كه از دانش سخن گفتيم ، بي درنگ بايد تاكيد كنيم كه " دانش " و آگاهي و شناخت ، بدونِ " آزادي " ممكن نيست و اين دو لازم ملزومِ يكديگرند . تا نتوانيم از تجربه هايِ اقوام و مللِ ديگر آگاه شويم و تا درشناخت و حتا تجربه يِ معيارها و قراردادهايِ گوناگون بشري و روش هايِ ديگرِ زندگي " آزاد " نباشيم ، چگونه خواهيم توانست به انساني آگاه و آزاد و شادكام و برخوردار تبديل شويم ؟ اين است كه مي گويم : نسلِ بعدي با آگاهيِ كامل از دين و تمدن و گذشته يِ خويش و جهان عمل خواهد كرد و تضادها و نابساماني هايِ ما را نخواهد داشت . اكنون همگان از اين واقعيت آگاهند كه تا بشر از كوره يِ " قرونِ وسطا " نگذشته و به " رنسانس " نرسيده و " دانش " و آگاهي و آزادي را مبنا قرار نداده است ، نتوانسته است به مدرنيزم و پسا مدرنيزم دست پيدا كند و شرايطِ بهتر را جست و جو نمايد . برايِ من آشكار است كه نسلِ فردا خواهد توانست جامعه و انسانِ ايده آلِ ايراني را شكل بخشد و به وجود آورد . - اما سخنِ امروز و اكنون اين است كه بايد در دورانِ شكستن و برآمدنِ ساختارها مراقبت كنيم تا كسي و جرياني ناآگاهانه يا مغرضانه ، مصالحِ سست و نامناسب را -كه ممكن است در رنگ ها و حتا نقاب هايِ زيبا آراسته باشد - به كار نبرد و در بنايِ نوينِ جامعه و انسانِ ايراني تجربه هايِ نادرستِ گذشته ، دوباره و چند باره تكرار نشود و تماميِ امكانات و استعدادها و توان هايِ طبيعي و انساني شناخته شده باشد و در هرچيزي در جايِ خويش به كار آيد . - كلاه : بحثِ اين جلسه را جمع بندي كنيم ، تا به نتيجه اي رسيده باشيم . - آن چه اكنون آشكار است و انگار همه بر آن توافق داريم اين است كه ساختارِ سنتيِ جامعه و ذهن و شخصيتِ انسانِ ايراني ،امروزه به جايي رسيده كه درحالِ فروپاشي و پوست انداختن و ديگرگون شدن است . يعني گذشته يِ كهن ، ما را به بن بستِ كنوني دچار ساخته است . به همين دليل نيز بايد مراقبت كنيم تا اين بنايِ فاسد و بيمار و سنگ شده و در حالِ ويراني ، كاملا در هم كوبيده شود و نادرستي و ناروائيِ بسياري از سنت ها وساختارها و شكل ها و قراردادها و مجموعه هايِ از پيش تعيين شده و جزميِ خير و شر ، برايِ همگان توضيح داده شود و همگي با آگاهيِ كامل به ايراني آزاد و آباد و شادكام بينديشيم .
ادامه دارد
# posted by محمدرضا زجاجی @ ۲:۲۲ قبل‌ازظهر 0 comments
دولت ها جز به منظور و در مسير از بين بردن خويش و ايجاد آگاهي و اخلاقِ خودگردانيِ عمومي در آحاد مردم ، مشروعيت حضور ندارند و جامعه يِ برتر انساني ، مجموعه ي آگاه و شادكام و خودگرداني است كه بي نياز از هر پاداش و مجازاتي، بينِ كاميابي خود و ديگران جمع كرده و آگاهانه و فطرتا، به نيكي ها وفادار و پاي بند باشد .
ناداني تنها و بزرگ ترين ميراثِ گذشته گاني است که همواره خود را روايتِ منحصر هستي مي شمردند .
" دانائي " زيستن در نشئه ي وصف ناپذيري است که غرور بودن و آفريدن و " بي نيازي " را مي آموزد و هر آن چه « رنج » را به هيچ مي شمرد .
آن كه از حجاب در نگذشته زيبايي را نشناخته است .
درود بر هنگامه اي كه پرده ها فرو افتند . رنگ و بوي زشتي را ، چگونه روي
به گردانيم ؟
بزرگي را كه مي گفت : « درد انسان متعالي ، تنهايي
و عشق است » گفتم : آن كه در عشق ناتوان باشد ، محكوم و بايسته ي
تنهايي است .
عشق ورزيدن ، آزادي ِ دو تن در خواستن و دوست
داشتنِ يكديگر ، نخستين اصلِ شاد زيستن است و زندگي هيچ اصالتي- جز
خويش- را بر نمي تابد .
بت پرستيدن و بت شكستن و بت ساختن و بت شدن و خود
شكستن ، تمام « بت » است و بت سازي ... چه آسوده و زيباست آن كه آفرينش را
، چنان كه هست مي بيند و در مي يابد و چندان تواناست كه از هر بتي بي نياز
است . تنها انسان ناتوان ، توانايي را بتِ خويش مي سازد . انسانِ
توانا كمبودي نمي بيند و نمي شناسد . او هر چه را بخواهد به دست مي آورد و
بر هرچه بينديشد تواناست و نيازي به تكيه گاه ندارد . تنها پيران و
بيمارانِ ناتوان هستند كه به ديوارها تكيه مي كنند .
آرزو ، اميد و آينده ، واژه گانِ مجعولِ ناتواني است
. هنگامي كه ناكاميِ خويش را ، فردايي مي سازيم ، هم امروز را نهاده ايم .
اگر درلحظه زندگي كنيم ، چيزي را فرو نگذاشته و همواره خواهيم زيست .
آن چه به شمار مي آيد تنها حال است و تاريخ
ابزار و دانشِ مورخ - و نه ظرفِ زندگي- است . « زندگي » ظــرفِ اكنون است
، و آينده وجود ندارد . آن چه قابلِ لمس و شهود است ، لحظه هايند و اكنون
نه گذشته و نه فردا .
هنگامي كه پرده ها هم چنان فرو افتاده و ديده ها بسته
است ، چشمان و زبان هاي گشاده ، كدامين نگاه و مخاطب را خواهند يافت ؟
خفته گان و مرده گان ازجنسِ سخن نيستند .
آن كه به انتظارِ نيكي منفعل مي نشيند ، تنها -
آن را - انكار مي كند . درحالي كه كمالِ مطلوب ، انكار نيكي و جست و جوي
ِزيبايي است . انكار همواره راهي به جست و جو و تصديق رها ساختنِ موضوع
و چشم بستن برحقيقت است . آدمي چيزي را باور مي كند كه از اثباتِ آن نا
توان باشد . آگاهي و فهم ، از مقوله ي تفسير و تبيين و تحليل است و با
واژه و انديشه سر و كار دارد . اما باور ازمقوله ي تقليد و پذيرش
و ناداني است .
سخن گفتن از روشنايي درتاريكي و سياهيِ شب ، گام زدن
درخواب است و چيزي از جنسِ كابوس .
حقيقت از جنسِ فهم و شناخت و از بيان و واژه بي نياز
است . آن حقيقتي كه نيازمند توضيح و اثبات و توجيه باشد ، چيزي ازجنسِ
تاريكي به همراه دارد و همواره مكرانديش و توجيه گر ، باقي خواهد ماند .
انسان تنها حقيقتِ موجود و تنها تحليل گر هستي است و اگر روزي آزاد زيسته
و آزادي را شناخته است ، دوباره نيز آزاد خواهد زيست و آزاد خواهد بود
. ( حتا اگر ناچار شود دوباره به جنگل باز گردد ) .
کسي که نتواند انسان و خِرد را باور کند ، شايسته ي زندگي – به ويژه در فردا و فرداها – نخواهد بود .
هنگامي كه پرده ها فرو افتند ، به ناگاه درخواهيم
يافت كه تمام در بندِ شكل و پوسته بوده ايم ، نه مغز و محتوا .
با همان شتابي كه روز بر شب چيره مي شود ، به ناگاه
درخواهيم يافت كه « هيچ » نبوده ايم ، غَره به تاريكي و نعره زنان در سياهي
.
عارفان و صوفيانِ ما ، بيش از آن كه بيان كننده ي رمز
گون حقيقت باشند ، خود حجابِ آن بوده اند .
بندگي و زنجيري كه ناداني بر دست و پايِ انسان مي
گذارد ، در همان حالي كه به سستي پوسيده ترين نخ ها ست ، ستبرترين و محكم
ترين و ديرپاترين زنجيرهاي پولادين را ، برشخصيتِِ « انسان » استوار مي
سازد و جز به بهاي نيستي و مرگ گسسته نمي شود و بر نمي خيزد .
اگر به معناي واژه ها - در امروزِ جامعه - نگاهي با
تأمل داشته باشيم ، به خوبي و به زودي در خواهيم يافت كه چه تحولي در حالِ
وقوع است . هر كسي كه اهل تأمل و دقت و قادر به تحليل باشد ، به خوبي تهي
شدنِ واژگانِ فارسي را ، از معنايِ معهود و مرسوم و منظورِ خويش- در اكنونِ
جامعه - در خواهد يافت و به پوچي الفاظي كه بام تا شام ، موردِ استفاده ي«
خاص » و « عام » است ، خواهد خنديد .
آن چه از آسمان مي آيد زميني است و هر زميني ،
حاصلِ خويش را بَر مي دهد . خوشا سرزمين هاي سر سبز ، بارور و شكوفا . خوشا
بي كراني ها ، بزرگي ها و بلنداي نگاهِ فرزانه گان و خوشا « انسان » و
زندگي زميني او .
آدميان چگونه مي توانند راجع به چيزي كه هرگز نديده ،
لمس نكرده و آن را نشناخته اند ، اين گونه با قطع و يقين سخن به گويند ؟
انگار قلويِ ايشان است و خود زادنش را گواه بوده اند . تنها احمقان و
ناآگاهان مي توانند - با چنان قطعيتي- سخن به گويند .
فيلسوفان و متكلمانِ ايراني ، هنگامي كه پرده هاي
آويخته را ديده اند ، در رسيدن و دريدنِ آن ها كوشش كرده اند و به هنگام -
نيز- برآشفته از غوغاي عوام و نادرستي ها ، روي پوشيده اند . خوشا آن كه
كلامي از ايشان شنيده باشد . اما چه بسياري از آن ها كه در همان گام هاي
نخست و ميانه ، كوري و ناتواني خويش را ، در زنگار كلماتِ فريبنده نهفته اند
و همواره ناداني خود را ، در هياهوي پيروان و دشنه هاي تعصب ، پنهان ساخته
اند . كوچكي هم ايشان بود كه انسان را ، به « رَحم » برانگيخت .
در شگفتم از آن كه : چگونه اهلِ سخن از خداي خويش
مي خواهند ، تا آبرويِ ايشان را حفظ كند ؟ و مردمان نيز ، براين دعا آمين
مي گويند . آيا لحظه اي نمي انديشند كه اين دعا ، بهترين گواه بر
دو شخصيتي بودن ايشان ، پليدي باطن و فريبنده گي ظاهر و درخواست شركتِ
خداوند در مكر و ظاهر آرايي و عدم افشاي زشتي هاي دروني و شخصيتي ايشان
است ؟
زيستن با دو شخصيت ـ يا چند تا ؟ـ تنها بايسته ي آدمك
هاي كوچك و زبون - يا مستأصل- است .
آدمك ها زشتي و پليدي را حيواني مي پندارند و نيكي
را روح خدا در كالبدِ آدمي مي نامند . اما من هيچ حيواني را نيافته
ام كه بتواند چيزي را ، در خويش بيآرايد و پنهان سازد و اين تنها آدميانند
كه از روح خدا كمك مي گيرند ، تا زشتي و عفونتِ خويش را پنهان
سازند .
حيوان با « غرايزِ » خويش مي زِيد ، اما آدمك ها از «
غرايزِ » خود شرم دارند و همواره آن ها را ، در لايه هايي از نيرنگ و ريا
مي آرايند . گويا از زيستنِ خويش شرمگين و پشيمانند...
زندگي با « غريزه » گناهي است نابخشودني بر « انسان »
و چنين آدمياني ، بايد كه برخويشتن به گريند ...
گيتي را زندان دانستن- يا زندان ساختن - بايسته ي مرگ
انديشانِ شب روي است كه از زندگي و
انسان انتقام مي طلبند . و چه خوش فرموده است :
اما اين كه او از ساخته هاي خويش انتقام مي گيرد ، گناهي به ضدِ « خوش
ذوقي » است .
(نيچه)
مي گويند :
" خداوند بهترينِ مكر كنندگان است " اما قادرِ مطلق را ، چه نيازي
به مكر است ؟ و مگر اراده يِ او را عينِ فعل نمي دانيد ؟ آن كه چون مي گويد
: بشو مي شود ، چگونه دام مي گسترد ؟ آيا هنگامِ آن نرسيده است كه واژه
ها را دوباره معنا كنيم ؟ ؟
ميراثِ گذشته گان ناداني و فريب است . دانايان را در
اين مرزبوم اندك و تنها - يا بر دار - توان ديد .
آن كه بي مستي،ادعاي خدا كند : مست است يا دروغ
گو ، يا كه از خدا هيچ نمي داند ...
ميوه ي "
جاودانه گي "و شناختِ هستي كه انسان را به
جرم خوردن از آن ، گناه كارِ ابدي دانسته و از بهشتِ خويش اخراج مي كنند ،
اكنون در برابر آدمي رخ نموده است ... و خوشا معرفت هاي ربوده شده از
خدايان . خوشا زندگي . خوشا انسان . فراخناي انديشه بر انسان مبارك
باد ...
هيچ حقيقت واحدي جز زندگي زميني انسان وجود ندارد .
منِ انديشه گر ، ضرورتِ فرداست
ستم تباه كننده ي هستي است .
چرا بودن ، در فردا بودن است .
هميشه زيباترين تجربه هاي امروز ، فردا را ساخته اند .
خويشتن را
تقدير فردا بشناسيد تا در امروز
زندگي كنيد .
زندگي كردن در امروز ، درك فرداست .
خود انديشي ، آفريننده گي است .
بخشنده گي ، غرور بودن است .
با خود زيستن ، آموختن بي نيازي و آفريدنِ خويش است
.
انكار و ترديد ، بزرگ ترين آفريننده گي هاست .
خانواده و زناشويي ، يادگار ادوار كودكي و نادانيِ آدميان
پيشين است ولي « عشق » پديده ي آگاهي و شناخت و حاصل دوست داشتن ، خواستن و
شاد بودنِ بالغان و فرهيخته گان است . عشق زندگي مي سازد و بي كراني ها را مي
طلبد ، اما خانواده و زناشويي حاصلي از نفرت ، تجاوز ، اجبار و عادت را در پي
خواهد داشت و كودكاني بيمار و ناتوان را ، به ميراث خواهد گذاشت . در عشق چيزي
از جنون است و در زناشويي معنايي از سكون .
واژه ها تا چه هنگام معناي خويش را بر نخواهند تافت ؟
و كلمات كي پرده خواهند افكند ؟
آن كه نمي تواند در تنهائي با خويش باشد ، محكوم به مرگ
است .
شناختن زيبايي ، اجبار هستي است .
ديشب جنازه ي اندرز را به گورستان مي بردم .
اشتران مي گريستند و گورهايِ منتظر فرياد مي كردند . هنـگامي كـه پوستين
كهنه ي پدران خويش را به خاك مي سپردم ، تنها هم ايشان را ازخانه
ساختن در هجوم سيل و توفان - بر گسل هاي آشكار- سرزنش مي كردم . فردايِ آن
شب ، برادران و خواهرانم با اكثريت قاطع ، به برج سازي در باغچه هاي خانه ي
پدري رأي دادند . اكنون استخوان هاي لهيده ام - از عفونت گنداب ها - تمامي
زندگي هاي نهاده را مي گريد .
تعريف هايِ جـزمـي و ايستـا از « آفرينش » همواره محكوم به
نزديك ترين و قطعي ترين مرگ ها هستند .
انساني كه مرزها را مي شكند ايستايي را بر نمي تابد
و توانِ كشف و شناخت زيبايي را دارد و چنين است كه همواره در حال شدن و
بودن و دريافتن و گذشتن ، هيچ جزم و يقين ابدي را بر نخواهد تافت .
هيچ گاه « آفريدن » به معناي شناختِ « آفرينش » نبوده
است . اما همواره كساني لذت آفريننده گي را مي چشند كه اصالت « زندگي » را
، دريافته باشند .
شناخت زندگي و انسان اجبار و
ضرورتِ زيستن در اكنون است .
كسي كه به بيداد تن مي دهد ، خود زندگي را انكار
كرده است .
شناختن هستي و انسان ، تنها روش ممكن براي زندگيِ
كاميابِ انساني ، اما هرگز الزامِ همگاني نيست .
همواره جعلي ترين و خطرناك ترين تعريف ها از «
آفرينش » و انسان ، جزمي ترينِ آن ها بوده اند و هستند .
كسي كه مي گويد : " اين و نه هيچ چيز ديگر " بزرگ
ترين مانع رشد بوده و نارواترين و فريب آميزترين نگاه ها را - تنها با هدف
حاكميت بر ديگران - ارائه خواهد كرد .
تا انسان و زندگي وجود دارد ، هيچ شناخت و تعريفي از
هستي نمي تواند « كلام آخر » باشد ـ و دقيقا به همين دليل ـ هيچ شناختي نمي
تواند و نبايد ادعاي جاودانگي داشته باشد . اين است كه هر گونه "جزم انديشي
"محكوم به ايستايي و بطلان بوده وآبشخوري جز فريب و سلطه و ناداني ندارد .
براي هميشه بودن ، شايسته تر و گريز ناپذيرتر از
تعريفي سازنده ، ويران گر ، خود انكار و خود آفرين و همواره در حالِ
دگرگوني وجود ندارد .
كساني كه بتوانند زندگي و انسان را براساس شناختي
خود باور و خود انكار تعريف كنند و لحظه هايِ در حال گرديدن و شدن را در آن
بشناسند ، همواره آفريننده ترين انسان ها هستند .
هرچه به اوج نزديكتر شويم ، حضيض را بهترخواهيم ديد
. اما برايِ بهتر ديدن بايستي همواره چشماني نافذ ، نگاهي شكافنده و شكوفا
داشت و قدرت خلق و انكار هر فضيلتي را آموخت و تجربه كرد .
آن چه خود را تنها روايتِ آفرينش و سخنِ آخر مي داند
و برايِ انسان ها « نيك و بد » را تعريف و تعيين مي كند ، نوع و ريشه اي از
نيرنگ را در خويش پرورده و هم - درآغاز- دانائي و خِرد را ، بر مسلخ «
غريزه » قربان خواهد كرد .
هيچ گاه و هرگز هيچ حقيقتِ منحصري وجود نداشته و
نمي تواند وجود داشته باشد ، زيرا همواره حقيقت ها هستند و زيبائي و
زيبايان ، كه پي در پي به انكارِ خويش و آفريدن و تعريفِ روايت هايِ تازه و
ديگرگون - از هستي - برمي خيزند .
كثرت و گوناگوني و دگرگوني ، شدن و بودن و آفريدن
، همواره بستر گريزناپذيرِ آفرينش و زندگي است .
زيبايي درآفرينندگي است كه معنا و تعريف مي شود و
خلاقيت همواره نياز هستي و استمرارِ زندگي بوده است ، پيش از آن كه هيچ
خدايي برآن فرمان راند .
بگوئيد نيستم ، تا باشيد .
هنگامي كه بتوانيم « تنها » زندگي كنيم « آفريدن »
را خواهيم آموخت .
بگذاريد كودكان سخن به گويند ، خواهيد ديد كه مامِ
طبيعت ـ اين زيبايِِ فريبنده و خشمگين ـ از شما مي گويد ...
اخلاق نابودي است كه بودن را مي آموزد . اما تا
نباشي چگونه مي تواني بودن را ـ حتا با قدرت بر انهدام زندگي ـ بيازمايي؟
چگونه ؟
تا از همه چيز در نگذريم ، هيچ به كف نخواهيم آورد .
اما چون از خويش تن گذشتيم ، در لحظه خواهيم زاد .
ستم گري تنها آن نيست كه ديگران را قرباني كنيم .
بيداد آن است كه انسان « خويش » را رها كند و به ناروائي تن بسپارد .
برايِ دادگري ، هميشه بايد از بيداد گذشت .
بي شناختِ هستي و انسان ، چگونه مي توان آن را
تعريف و نقد كرد ؟؟ اما شناخت زندگي همواره الزام و ضرورت همگاني نبوده و
نخواهد بود .
بسياري از فيلسوفان و فرهيخته گان ، ياوه هاي بسيار
گفته اند ، اما همواره براي درگذشتن از ياوه هاي بسيار ، در آغاز بايد
روايات و تجربه هاي گوناگون را شناخت ، تا قادر به نقد و داوري آن ها گرديد
... بنابر اين گردونه يِ دريافت هايي كه هر روز خود را انكار مي كنند و
همواره درحال دگرگوني و حركت و تازه گي هستند ، گريزناپذيرترين پديده ي
حيات انساني ـ و نه غريزي ـ است ...
امروزه هنگامي كه انديشه ها و افسانه هايِ اهلِ باور را مي خوانم و در آن تامل مي كنم ، در شگفت مي شوم كه چگونه روزي همين افسانه هايِ گاه يا بيشتر زشت و مصنوعي و تقلبي و كپي برابرِ اصل را ، مي خوانديم و به آن دل مي داديم و آن قصه ها را باور مي كرديم ؟ چگونه است كه بزرگان ما نيز چيزي از حقيقتِ خويش و جهان را درك نكرده بودند ؟
چه عمقِ جهل و ناد اني و بيماري بايد جامعه اي را فرا گرفته باشد كه قرن ها و نسل ها مردماني با ادعاي ِ فرهيخته گي ، خود و جامعه و جهان را توجيه كنند و گول به زنند و گول بخورند ؟ آخر چگونه ممكن است ، هزاران سال بگذرد و دانشمندان و فيلسوفانِ قوم و ملتي نتوانند " حقيقت " را دريابند ؟ يا اگر تك آدم هايي چيزي را دريافته اند ، نتوانند – يا اجازه نداشته باشند - آن را برايِ ديگراني كه تحتِ حاكميتِ فكري و فرهنگيِ ايشان قرار دارند ، بيان كنند و توضيح دهند ؟
همواره بر پهن دشتي كه از آنِ گوناگوني ها و بزرگي
هاست ، درود مي فرستم .
هنگامي كه در كودكي از روستايِ پدرانم - به بهايِ
بي خانماني و رنجي دراز - مي گريختم ، هرگز گمان نمي بردم كه كوچكيِ دامنه
يِ زندگي و نگاه ، چگونه فضيلت هايِ انساني را ، در خويش دفن مي سازد و خود
به جعل فضيلتِ توجيه گري هم چون « قناعت » بر مي خيزد .
چگونه است كه شادكاميِ امروز را انكار و دريغ مي
كنيم ، اما هم آن را وعده به فرد ا مي دهيم ؟
انسان تنهاست و « تنها » خواهد ماند ، مگر آن كه
عشق را بشناسد و خويش تن را بيابد .
نگاهي كه اكثريت را محكوم و عوام و پيرو مي خواهد ،
هرگز نمي تواند آزادي و آگاهي را برتابد و همواره با نيرنگ و دروغ آميخته
خواهد ماند .
آيا انسان را هم زادي است ؟ پس چگونه تنهايي و
ناتواني خويش را ، خداوندي بر مي آورد « يگانه » چون خويش و تهي از ناتواني
و همانندي و مرگ ؟
هنگامي كه بزرگ ترين « بت » ها مي شكنند ، چه زود به
كوچكي و پوچيِ تمامي پديده ها و ساختارهايِ فرودست پي مي بريم ، گويا هرگز
هيچ بت و برگزيده اي و هيچ بند و كراني ، وجود نداشته است .
